Γραπτός λόγος: Γλώσσα & Λογοτεχνία για το Λύκειο και τις Πανελλαδικές

1 ο ΓΛΩΣΣΑ • ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ • ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ ΜΕΡΟΣ | 20 | || ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ: ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ Στο παραπάνω απόσπασμα από τον τύπο όλα απευθύνονται στη λογική διεργασία και «ευθυβολούν» · τίποτε στη συγκίνηση (εκτός κι αν ο αναγνώστης είναι Έλληνας που θίγε- ται καθ’ οιονδήποτε τρόπο). Στην ποιητική λειτουργία η προσοχή του δέκτη μαγνητίζεται περισσότερο από το πώς , από τη μορφή του μηνύματος και λιγότερο από την πληροφορία. Με άλλα λόγια, ελκύε­ ται ο δέκτης από τον τρόπο που οικοδομείται γλωσσικά αυτό. Εδώ το κέντρο βάρους πέφτει στις λέξεις και τις εκφράσεις (κυοφορία, συχνότητα, χρήση, ηχητική κ.ά.), στην πλοκή και την άρθρωσή τους (θέση), στη μουσικότητα (ρυθμός, μέτρο) 4 κ.λπ . Οι λέξεις «εμποτίζονται» με το χρώμα του συναισθήματος. Π.χ.: • Κρύο κρούσταλλο νερό τα ηλιοφρυμένα χείλια θα ογράνη · ευγενικιά ανθρωπότη θα τους φιλέψη πλούσιο φαγοπότι... | Λορέντζος Μαβίλης ή • Κόκκιν’ αχείλι εφίλησα κι έβαψε το δικό μου και στο μαντίλι τό ’συρα κι έβαψε το μαντίλι, και στο ποτάμι τό ’πλυνα κι έβαψε το ποτάμι, κι έβαψε η άκρη του γιαλού κι η μέση του πελάγου. Κατέβη ο αϊτός να πιει νερό κι έβαψαν τα φτερά του κι έβαψε ο ήλιος ο μισός και το φεγγάρι ακέριο. | δημοτικό τραγούδι ή • Οι σκέψεις μου μπερδεύονται. Τούτη η ατμόσφαιρα του φονικού και της γάγγραινας φράζει τα πλεμόνια, είναι κάτι σαν πηχτός χυλός, που μας πνίγει. Βραδυάζει. Το πρόσω­ πο του Κέμεριχ […] είναι τόσο χλωμό που θα έλεγε κανείς πως φέγγει. Το στόμα σαλεύει ελαφρά. Σκύβω κοντά του. […] Μόλις προφτάσαμε. Το σκοτάδι τρελλάθηκε. Φουσκώνει από μανία. Πιο μαύρο από τη νύχτα ορμάει απάνω μας με γιγάντιες δρασκελιές και μας τυλίγει. Οι φλόγες των εκρήξεων λούζουν με τη λάμψη τους το νεκροταφείο. | Έριχ Μαρία Ρεμάρκ, Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο , μτφρ. Στέλλα Βουρδουμπά, Δωρικός, Αθήνα χ.χ., σ. 27, 54 4 Ο Σεφέρης το λέει με τον δικό του τρόπο για την ποίηση: «Είναι κακό σημάδι ή άσχημο σύ- στημα να αρχίσουμε προσεγγίζοντας την ποίηση από το λογικό της νόημα». (Γιώργος Σεφέρης, Δοκιμές , 5η έκδ., τόμ. 1ος, Ίκαρος, σ. 33, και παρακάτω, σ. 34: «Η ποίηση αποτείνεται σ’ ολό- κληρο τον άνθρωπο, στις αισθήσεις του, στα συναισθήματά του και στο λογικό του σαν δια- μορφωτή συναισθημάτων»).