Γραπτός λόγος: Γλώσσα & Λογοτεχνία για το Λύκειο και τις Πανελλαδικές

ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ: ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ || | 17 | 1. Γλώσσα Γλώσσα και άνθρωπος Η γλώσσα είναι ανθρώπινο προνόμιο. Είναι αδιανόητη εκτός του ανθρώπου. Τον παρα- κολουθεί σε όλη την εξελικτική του πορεία, συναναπτυσσόμενη με αυτόν. Τον εκφράζει σε κάθε εκδήλωσή του. Είναι, ίσως, ο πιο ζωντανός οργανισμός ως φορέας και «φορη- τός», ως πομπός και δέκτης, έκφραση και αποτύπωση του ανθρώπινου δυναμισμού, ο πιο ευαίσθητος σεισμογράφος κάθε δραστηριότητάς μας. Η γλώσσα είναι ο άνθρωπος και η ιστορία του, καθένας μας κι ο κόσμος που μας περιβάλλει. Είναι η ουσιαστική εικό- να μας προς τον έξω κόσμο. Όλες οι άλλες εκδηλώσεις μας είναι στοιχεία και του υπόλοι- που ζωικού κόσμου. Είναι κοινότοπο να πούμε ότι γλώσσα και σκέψη συμπορεύονται, ζευγάρι αξεχώριστο και αλληλοτροφοδοτούμενο, ότι συνεκφαίνονται και συνεκφέρονται. Είναι πασίδηλο, άλλωστε, όταν παρακολουθήσουμε την εξέλιξη ενός ανθρώπου, την ιστορική πορεία ενός λαού, αλλά και συγκρίνουμε διαφορετικούς. Η γλώσσα μάς δεσμεύει και μας απελευθερώνει, μας πνίγει και μας λυτρώνει, μας πιέ­ ζει και μας ανακουφίζει, μας καταβαραθρώνει και μας υψώνει, μας διεγείρει και μας ηρε- μεί, μας ενώνει και μας διαιρεί. Κάθε άτομο μιας οποιασδήποτε διακριτής ομάδας ανθρώπων στον χώρο και στον χρόνο συμμετέχει στη διαμόρφωση του κοινού γλωσσικού κώδικα, όσο κι αν φαίνεται αυτό εξαρχής παράδοξο. Δεν είναι μόνο ο ταγός (πολιτικός, πνευματικός, θρησκευτικός) που διαμορφώνει τον γλωσσικό κώδικα. Ούτε μόνο η μάνα κι ο πατέρας, ο παππούς κι η γιαγιά, ο δάσκαλος, ο τεχνίτης, ο εγγράμματος · είναι κι ο αγράμματος κι ο ημιμαθής, που θα παρανοήσει και θα αλλοιώσει, είναι κι ο τραυλός και ο με αμβλυμένη την ακοή, ακόμα κι ο τρελός, που θα παραφθείρει. Να μην παραλείψουμε τον υποκρινόμενο και υποκριτή. Η αλλαγή, άλλωστε, των δεδομένων της ζωής υποχρεώνει σε ανάλογες προσαρμογές. Η γλώσσα λοιπόν είναι αναλώσιμη κι ανανεώσιμη. Γλωσσικές ποικιλίες Στο πλαίσιο μιας κοινότητας (φυλή, έθνος κ.ά.) με κοινή και ενιαία γλώσσα δεν επικρατεί ομοιομορφία· αναπτύσσονται γλωσσικές ποικιλίες. Αυτές διακρίνονται αδρομερώς σε Γλωσσικά καθέκαστα Α