Ένα παιδί μεγαλώνει στην Αθήνα: 1934-1944

ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΜΕΓΑΛΩΝΕΙ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ. 1934-1944 21 Ένα από τα τελετουργικά περάσματα στον χώρο της γνώ- σης υπήρξε η διαμόρφωση του προσωπικού γραφικού χα- ρακτήρα. Στο ημερολόγιο του πατέρα παρατηρώ την εξέ- λιξη του γραφικού χαρακτήρα του, από την πρώτη τάξη του δημοτικού ως την εφηβεία του. Βλέπω τα τερατώδη ορθογραφικά λάθη και πώς αυτά μειώνονται χρόνο με τον χρόνο, περισσότερο όμως βλέπω το ξεδίπλωμα μιας προ- σωπικότητας. Και ο έλεγχος πάνω στη γραφή δείχνει την ωρίμανση, φανερώνει τις κοιλότητες του εαυτού, δείχνει έναν τρόπο. Περισσότερο δείχνει την πρόοδο του αυτο- προσδιορισμού. Στις μέρες μας ακούγεται κάπως παράδοξο το γεγονός ότι αναρίθμητες γενιές διαπαιδαγωγήθηκαν ως προς την αξία ενός ευπρεπούς γραφικού χαρακτήρα και ότι στο ωρο- λόγιο πρόγραμμα των σχολείων υπήρχε το μάθημα της Καλλιγραφίας με τα αντίστοιχα τετράδια. Από τον γραφικό χαρακτήρα μπορείς (ή έστω μπορούσες) να καταλάβεις όχι μόνο στοιχεία από τον χαρακτήρα του γράφοντος αλλά ακόμα και την εθνικότητα. Ένα έμπειρο μάτι με άνεση μπο- ρεί να αντιληφθεί αν το ίδιο κείμενο –γραμμένο στο χέ- ρι– το έχει γράψει ένας Αμερικανός, ένας Άγγλος, ένας Γάλλος, ένας Ιταλός ή ένας Γερμανός. Ή και ένας Έλληνας όταν γράφει με λατινικούς χαρακτήρες. Υπάρχει διαφορε- τική σχολή, κουλτούρα και αισθητική της γραφής και του τρόπου που γράφονται τα γράμματα και οι αριθμοί. Αυτή η κουλτούρα της γραφής, συνδεδεμένη και αυτή