Ένα παιδί μεγαλώνει στην Αθήνα: 1934-1944

22 ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ με όλη την περιφερειακή επένδυση, με όλα τα εξαρτήματα, δηλαδή τη γραφική ύλη, τα τετράδια, τα άλμπουμ, τις κόλες περιτυλίγματος, τις κασετίνες, τα είδη γραφείου και όλα εκείνα που αποτελούσαν κάποτε απαραίτητο τεκμήριο προ- σωπικού πολιτισμού, είναι και ένας τρόπος να αντιληφθεί κανείς το πέρασμα του χρόνου. Ο 21ος αιώνας είναι ο πρώτος αιώνας που απομακρύ- νεται από αυτή την κληροδοτημένη κουλτούρα, αν και θα χρειαστούν λίγες γενιές ακόμα για να ωριμάσει η συνθήκη της νέας εποχής. Αυτό που παρατηρείται είναι η μετακύ- λιση αυτής της κουλτούρας σε μειοψηφίες που αναζητούν πλέον ως τυμβωρύχοι το ύφος και το στιλ ενός περασμένου τρόπου ζωής. Είναι προς διερεύνηση όμως αν είναι πράγ- ματι θέμα ύφους ή αισθητικής η ανάγκη να υπάρχει απτι- κός τρόπος αποτύπωσης της γραφής ή ακόμα και σύνδεσής του με έναν ολόκληρο πολιτισμό της γραφής, της μνημό- νευσης, της επικοινωνίας… Ο πατέρας μου, στα Πατήσια του 1940, θα είχε μερικά μο- λύβια, τετράδια και μια πένα, απαραίτητη για κάθε αξιο- μνημόνευτο έγγραφο. Υπήρχε μια υποδομή γραφής, και συχνά τα δάχτυλα είχαν σημάδια από το μελάνι. Ήταν πα- ράσημα. Ακόμα και στη δική μου γενιά, στα χρόνια του δημοτικού, στα θρανία υπήρχε υποδοχή για μελανοδοχείο και, όταν μάθαινα αγγλικά, υπήρχε ειδικό μάθημα για το