Ένα κάποιο τέλος

Τ Ζ Ο Υ Λ Ι Α Ν Μ Π Α Ρ Ν Σ 22 Ένα απόγευμα, ο γερο-Τζο Χαντ, λες και απαντούσε στην προηγούμενη πρόκληση του Έιντριαν, μας ζήτησε να επιχει- ρηματολογήσουμε για τα αίτια του Πρώτου Παγκόσμιου πολέμου και ειδικά για την ευθύνη που είχε ο δολοφόνος του αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου για την έναρξη της όλης υπόθεσης. Εκείνα τα χρόνια οι περισσότεροι από εμάς ήμασταν οπαδοί του απόλυτου. Μας άρεσε να αντιπαραθέ- τουμε το Ναι στο Όχι, τον Έπαινο στη Μομφή, την Ενοχή στην Αθωότητα – ή, όπως στην περίπτωση του Μάρσαλ, τον Αναβρασμό στον Μεγάλο Αναβρασμό. Μας άρεσε το παιχνί- δι που κατέληγε σε νικητή και ηττημένο και όχι σε ισοπαλία. Έτσι, για κάποιους ο Σέρβος πιστολάς, το όνομα του οποίου έχει σβηστεί εδώ και πολύ καιρό από τη μνήμη μου, ήταν εκατό τοις εκατό προσωπικά υπεύθυνος – αν τον αφαιρούσες από την εξίσωση, ο πόλεμος δεν θα είχε γίνει. Κάποιοι άλλοι προτίμησαν να αποδώσουν εκατό τοις εκατό την ευθύνη στις ιστορικές δυνάμεις, που είχαν θέσει τα ανταγωνιζόμενα έθνη σε τροχιά αναπόφευκτης σύγκρουσης: «Η Ευρώπη ήταν πυριτιδαποθήκη έτοιμη να εκραγεί» και άλλα παρόμοια. Οι πλέον αναρχίζοντες, όπως ο Κόλιν, ισχυρίστηκαν ότι τα πάντα ανάγονταν στην τύχη, ότι ο κόσμος βρισκόταν σε διαρκές χάος και μόνο κάποιο πρωτόγονο ένστικτο εξιστόρη- σης παραμυθιών, κατάλοιπο ασφαλώς της θρησκείας, μπο- ρούσε να προσδώσει αναδρομικά νόημα σε ό,τι μπορούσε ή δεν μπορούσε να συμβεί. Ο Χαντ υποδέχτηκε την απόπειρα του Κόλιν να υπονο- μεύσει τα πάντα με ένα ελαφρό νεύμα του κεφαλιού, λες και η νοσηρή άρνηση ήταν φυσικό υποπροϊόν της εφηβείας, από