Ελευθέριος Βενιζέλος: Ο οραματιστής του εφικτού

Η ΚΡΗΤΙΚΉ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΊΑ ΚΑΙ ΤΟ 1909 41 την αναζωπύρωση του Κρητικού Ζητήματος. Τον Οκτώβριο του 1908, η Κρητική Βουλή προχώρησε στη μονομερή ανακήρυξη της ένωσης με την Ελλάδα και ανέθεσε τη διακυβέρνηση του νησιού σε μια πενταμελή εκτελεστική επιτροπή, στην οποία ο Βενιζέλος ανέλαβε τη διεύθυνση των εξωτερικών υποθέσεων. Οι εξελίξεις που ακολούθησαν τους επόμενους μήνες στο Κρητικό Ζήτημα –με τις απειλητικές παρεμβάσεις της Οθωμα- νικής Αυτοκρατορίας και την υποχωρητικότητα της ελληνικής κυβέρνησης– όξυναν ακόμη περισσότερο τη λανθάνουσα πο- λιτική κρίση. Έτσι, τον Μάιο του 1909 σχηματίστηκε ο Στρα- τιωτικός Σύνδεσμος, όταν μια ομάδα λοχαγών, οι οποίοι είχαν δράσει στη Μακεδονία, ένωσαν τις δυνάμεις τους με τους ανη- συχούντες υπολοχαγούς. Στόχος τους η πολιτική κακοδιαχεί- ριση των εθνικών θεμάτων και η ευνοιοκρατία του παλατιού, που εκφραζόταν ιδιαίτερα στον στρατό, τη διοίκηση του οποίου ασκούσε ο διάδοχος Κωνσταντίνος. Το πρόγραμμα του Συνδέσμου εξέφραζε γενικές ευχές για τη βελτίωση των ενόπλων δυνάμεων, της διοίκησης και της παιδείας, καθώς και την κατάργηση της συναλλαγής. Σε αυτό απαριθμούνταν επίσης οι ενέργειες που δεν επρόκειτο να επι- χειρήσει ο Σύνδεσμος: α) την κατάργηση της δυναστείας ή την αντικατάσταση του βασιλιά, β) την εγκαθίδρυση στρατοκρατίας ή την αλλαγή του Συντάγματος, γ) την κατάργηση της κυβέρ- νησης, και δ) την απομάκρυνση στελεχών του στρατού ξηράς ή του ναυτικού. Η μόνη ουσιαστική απαίτηση των κινηματιών ήταν η απομάκρυνση μελών της βασιλικής οικογένειας από τις ένοπλες δυνάμεις. Η μετριοπάθεια των μελών του Συνδέσμου ήταν ασυνήθιστη για αξιωματικούς που αποφάσισαν να περι- φρονήσουν την πειθαρχία.