Είμαστε αστρόσκονη

30 | Είμαστε αστρόσκονη 1. Κοσμικά σύννεφα Είναι ίσως υπερβολή, αλλά μερικές φορές μας φαίνεται ότι το πιο πυκνοκατοικημένο μέρος της Ελλάδας είναι ο ουρανός της. Και πραγματικά, κάθε βράδυ, καθώς πέφτει η αυλαία της μέρας, η ουράνια σκηνή κατακλύζεται από «τα πλάσματα του μύθου και της φαντασίας», όπως λέει κι ο ποιητής, «και τις αδρές μορφές ηρώων και ημιθέων, τις κόρες της αμβροσίας και του θανάτου, και μια πλειάδα χαριτωμένων τερατόμορφων όντων», που παίζουν καθημερινά τον θεατρικό τους ρόλο στο δράμα του Διαστήματος, με σκηνικό το Σύμπαν και πλοκή την ιστορία της φύσης. Φυσικά, όσα μπορούμε να δούμε με γυμνό μάτι περιορί­ ζονται στα λαμπρότερα μόνο άστρα που στολίζουν σαν δια­ μάντια τον νυχτερινό θόλο. Με την ανάπτυξη όμως των τη­ λεσκοπίων σύντομα κατορθώσαμε να εντοπίσουμε κι άλλα είδη ουράνιων αντικειμένων· γιατί παρόλο που στο παρελθόν πιστεύαμε ότι οι μεσοαστρικές περιοχές ήταν κενές, σήμερα γνωρίζουμε ότι ανάμεσα στ’ άστρα βρίσκονται άτομα και μό­ ρια όλων των χημικών στοιχείων, και ιδιαίτερα του πιο δια­ δεδομένου και ελαφρού, του υδρογόνου. Σ’ αυτές λοιπόν τις μεσοαστρικές περιοχές συγκεντρώνονται τεράστιες ποσότητες αερίων και σκόνης που σχηματίζουν τα μεσογαλαξιακά μας νεφελώματα. Σε γενικές γραμμές υπάρχουν δύο ειδών νεφελώματα: τα διάχυτα σκοτεινά και τα διάχυτα φωτεινά. Στις τηλεσκοπικές