Εάλω η Σμύρνη: Δακρυσμένη Μικρασία 1919-1922

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η * Λίγο μετά το μεσημέρι του Σαββάτου 27 Aυγούστου 1922, μερικά χι- λιόμετρα πριν από τη Σμύρνη, εκεί που τέλειωναν οι καταπράσινοι λόφοι του Nυμφαίου όρους και λίγο πριν από τα σπίτια της κωμόπο- λης «Nif», ο Mουσταφά Kεμάλ, ιδρωμένος και βουτηγμένος σ’ ένα τεράστιο σύννεφο σκόνης, είπε στον οδηγό του να σταματήσει δεί- χνοντας ένα δίπατοπλινθόκτιστο οίκημαμ’ έναν σκιερόπλάτανο στην αυλή.Mια ξεχαρβαλωμένηπινακίδα έγραφε πως, πριν μερικές μέρες, αυτό χρησίμευεως πανδοχείο για όσους ήθελαν να κάνουν μια στάση, να ξεμουδιάσουν, να πιουν έναν μερακλίδικο καφέ, ν’ απολαύσουν ένα κρύο σερμπέτι ή αριάνι πριν μπουν στη Σμύρνη. Oι περισσότεροι ταξιδευτές προτιμούσαν να ξαπλώνουν στον ίσκιο του πλάτανου, κοντά στην είσοδο του κτίσματος, όπου τις περισσό- τερεςφορές, ιδίως τους μήνες της άνοιξης και του καλοκαιριού άπλω- ναν τα στρωσίδια που κουβαλούσαν μαζί τους, έκαναν το ναμάζι τους και ύστερα κοιμούνταν του καλού καιρού ή ραχάτευαν με τις ώρες ξεκουκίζοντας τα κεχριμπαρένια κομπολόγια τους. Δίπλαστουποτιθέμενοκιόσκι μερικάπαχνιά, δέστρες, μιαποτίστρα με καθαρό, δροσερό νερό που γέμιζε από μια πέτρινη βρύση και στη συνέχειαάδειαζε, σχηματίζοντας έναρυάκι πουχανότανσ’ ένανρημαγ- μένο λαχανόκηπο. Tο δροσερό και άφθονο νερό ήταν ο κυρίως λόγος που έκαναν στάση εδώ να πάρουν μια βαθιά ανάσα τα καραβάνια να ξεδιψάσουν και να δροσερέψουν, οι γκαμήλες και όλα τα άλλα ζώα, γαϊδουράκια, μουλάρια, άλογα, ναημερώσουνύστερααπό τοκοπιαστι- κότουςταξίδιπρινμπουνστηνμεγάληκαιπολύβουηπόλητηςΣμύρνης. Tις τελευταίες δύο μέρες, με τον ελληνικό στρατό να οπισθοχωρεί όπως όπως, είχε εγκατασταθεί εδώ η διοίκηση κάποιου ελληνικού Σώματος Στρατού, στην προσπάθειά της να συνεννοηθεί μ’ εκείνη τη Γενική της Σμύρνης, αν συνέχιζε να υπάρχει και, ει δυνατόν, ν’ ανα- συντάξει τα διαλυμένα και έντρομα μπουλούκια των στρατιωτών κα- τευθύνοντάς τα προς τον Tσεσμέ. * Όλες οι ημερομηνίες του κειμένου είναι με βάση το παλιό ημερολόγιο.