Εάλω η Σμύρνη: Δακρυσμένη Μικρασία 1919-1922

2 8 | ΕΑΛΩ Η ΣΜΥΡΝΗ. ΔΑΚΡΥΣΜΕΝΗ ΜΙΚΡΑΣΙΑ 1919-1922 της κάνοντάς τα να καρπίσουν, θα έχτιζαν τα σπίτια της, θα δούλευαν στα εργοστάσια και στις βιομηχανίες της, θα ερευνούσαν στα επιστη- μονικά εργαστήρια, θ’ ανακάλυπταν καινούργια εμβόλια και φάρμα- κα σώζοντας ζωές. Τέλος, έχασε τους περισσότερους από εκείνους που θα έσπερναν τα παιδιά της, οδηγώντας την πάνω στις αστραφτε- ρές ράγες του μέλλοντος. Και μπορεί η ανυπόφορα γλυκερή οσμή του θανάτου αργά ή γρή- γορα να καταλάγιαζε πάνω από τα ματωμένα θέατρα του πολέμου, όμως οι χιλιάδες ανάπηροι, οι ακρωτηριασμένοι, οι τυφλοί από τα αέρια και οι πνευματικά ανισόρροποι από το «στρες» και τον τρόμο της μάχης θα συνέχιζαν για αρκετά χρόνια να γεμίζουν τους δρόμους, τα νοσοκομεία και τα τρελάδικα σέρνοντας μαζί με τη μνήμη και την υπέρτατη δυστυχία τους. *** Με το τέλος του πολέμου η Ευρώπη προσπάθησε να μαζέψει τις κομ- ματιασμένες σάρκες της, να τις ξανακολλήσει και, αν ήταν δυνατόν, σιγά σιγά ν’ ανασηκώσει το πληγιασμένο κορμί της (πολλοί μάλιστα έλεγαν πως άκουγαν κιόλας το βαρύ αγκομαχητό από τη μεγάλη προ- σπάθεια που κατέβαλλε), καθώς οι ατελείωτοι τόποι πόνου και θυ- σίας φωτίζονταν τώρα από τον λαμπερό ήλιο της ειρήνης. Από τη μια στιγμή στην άλλη η γαλλική πρωτεύουσα, με τα φύλλα από τις καστανιές στις άκρες των βουλεβάρτων ν’ αστράφτουν φρε- σκοπλυμένα από την πρωινή δροσιά, θα γίνει για μία ακόμα φορά ο ομφαλός της γης. Ημεταπολεμικήπρωτεύουσα της ειρήνης. Ημήτρα ενός καινούργιου και ελεύθερου κόσμου. Το Παρίσι της ελπίδας και των μεγάλων οραμάτων, όπου πρόεδροι κρατών, πρωθυπουργοί, υπουργοί, διπλωμάτες, δημοσιογράφοι, οικονομολόγοι, επιστήμονες, καθηγητές, άνθρωποι με πίστη στο μέλλον, με όνειρα, με σχέδια, θα προσπαθούσαν ν’ αλλάξουν τον κόσμο, να τον γιατρέψουν, να τον βοηθήσουν να πάει μπροστά ή ακόμη και να γίνει καλύτερος. Ποτέ μέχρι τότε δεν είχαν γεννηθεί περισσότερα ανθρώπινα όνει- ρα, δεν είχαν ανθίσει περισσότερες ελπίδες, δεν είχαν γαλουχηθεί περισσότερα οράματα απ’ όσα εκείνο το χειμώνα του 1918-1919 στο Παρίσι. Όνειρα για λευτεριά, ειρήνη, δημοκρατία, ίσα δικαιώματα, δικαιοσύνη, ανεξαρτησία, αυτοδιάθεση των λαών. Oλόκληρος ο πλα-