Εάλω η Σμύρνη: Δακρυσμένη Μικρασία 1919-1922

2 4 | ΕΑΛΩ Η ΣΜΥΡΝΗ. ΔΑΚΡΥΣΜΕΝΗ ΜΙΚΡΑΣΙΑ 1919-1922 Παρά το γεγονός ότι ο αμερικανός πρόεδρος Γούντροου Γουίλσον έβαλε τη χώρα του στον πόλεμο μόλις το 1917, αυτό που βάρυνε την πλάστιγγα προς τη μεριά των Συμμάχων ήταν τελικά η δική της συμ- μετοχή. Αλλά αναμφισβήτητα επρόκειτο για έναν πόλεμο φθοράς, δηλαδήό,τι χειρότερογιατουςστρατιώτεςπουπήγαιναννακαταταγούν στα κατά τόπους στρατολογικά γραφεία, παρασυρμένοι από τις τερά- στιες αφίσες που γέμιζαν τους δρόμους, τους προτρεπτικούς τίτλους των εφημερίδων, τις μπάντες που έπαιζαν πολεμοχαρή εμβατήρια στις πλατείες και το γενικότερο κλίμα, καθώς όλοι τους ονειρεύονταν θριαμβευτικές νίκες, προελάσεις και μπόλικα παράσημα στο στήθος, που θα τα έδειχναν με περηφάνια όταν επέστρεφαν στην πατρίδα. Για τις μεγάλες βιομηχανίες παραγωγής όπλων ήταν μια ευκαιρία να δοκιμάσουν, και μάλιστα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, όλες τις τελευταίες τους εφευρέσεις, τα καινούργια οπλικά τους συστήματα, που κάθε τόσο τα έδειχναν με περηφάνια σε ανώδυνες επιδείξεις. Πολλά από αυτά μπορούσαν να ρίχνουν εξακόσιες μετρημένες σφαί- ρες το λεπτό. Αλλά, πέρα από τις στρατηγικές και τα σχέδια των επιτελείων, ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος για τα εκατομμύρια των στρατιωτών δεν άρ- γησε να πάρει μια εντελώς καινούργια μορφή, που ο καθένας τους τη μετέφραζε ως εξής: «Όρμα έξωαπό το χαράκωμα, κοίτα στα μάτια τον αντίπαλό σου, κι όποιον προτιμήσει να πάρει ο Χάρος ας τον πάρει, μπορεί κι εσένα!» Όμως κάτι τέτοιο κάθε άλλο παρά απάλυνε τοφόβο. Ήτανεπίσηςέναςπόλεμοςπουροκάνισεμεγάλομέροςτουπλανήτη, τα δέντρα, τα φυτά, το έδαφος, αφήνοντας πίσω του ατέλειωτα χιλιό- μετρακαμένης γης, βίαιαξεχερσωμέναχωράφια, κατεστραμμέναδάση και μνημεία πολιτισμού, αμέτρητους κρατήρες από όλμους και κάθε άλλου είδους οβίδες, και εκατομμύρια νεκρούς. Με εφιαλτικό πρωτα- γωνιστή σε όλο αυτό το αλόγιστο χαροπάλεμα τα Σράπνελ, να σου τρυ- πάνε τ’ αυτιά με τους εκκωφαντικούς θορύβους τους και τα αέρια. «Αλήθεια, τι στο διάβολο κάνουμε σ’ αυτό τον ανθρωποφάγο πό- λεμο με τόσους νεκρούς συντρόφους γύρω μας;» θ’ αρχίσουν να ανα- ρωτιούνται κάποια στιγμή ολοένα και περισσότεροι ρώσοι φαντάροι στο παγωμένο Ανατολικό Μέτωπο. Οι μάχες, που έγιναν κυρίως στο κέντρο της Ευρώπης, ήταν αυτό που αργότερα οι ειδικοί περί των επιχειρήσεων αποκάλεσαν «ανθρώ-