Ίων Δραγούμης Ο ασυμβίβαστος

ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΌ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΌ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ 53 ύπαιθρο ή έρχονταν στο Ναύπλιο, πρωτεύουσα τότε της χώρας, ζητώντας την αρωγή της κυβέρνησης. Τέλος, τα δάνεια που είχε συνάψει κατά την περίοδο του πολέμου η προσωρινή κυβέρνηση της χώρας ήταν ιδιαιτέρως επαχθή και η αποπλη- ρωμή τους έκανε ακόμα πιο δυσβάστακτα τα βάρη για τον κρα- τικό προϋπολογισμό. 8 Μάλιστα, ήδη το 1827 το υπό διαμόρ- φωση ελληνικό κράτος δήλωνε αδυναμία να αποπληρώσει τα δάνεια και να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του, κάτι που θα επαναλαμβανόταν το 1893, το 1932, το 2010. 9 Εκτός από τα δεινά που έτσι κι αλλιώς φέρνει κάθε πόλεμος, οι ίδιοι οι Έλληνες ήταν υπεύθυνοι εν πολλοίς για τη μοίρα τους. Όσο διαρκούσε ακόμη ο Πόλεμος της Ανεξαρτησίας και όσο η έκβασή του παρέμενε αβέβαιη, οι εξεγερμένοι δεν έπα- ψαν να συγκρούονται και μεταξύ τους, με απόγειο τον εμφύλιο πόλεμο του 1824, που έπληξε καίρια –σχεδόν ανεπανόρθωτα– την προσπάθεια της χώρας να αποκτήσει την ανεξαρτησία της. 10 Επί μήνες Έλληνες πολεμούσαν εναντίον Ελλήνων, στρατιωτικοί εναντίον πολιτικών, Ρουμελιώτες εναντίον Μο- ραϊτών. Οι έριδες και οι εμφύλιες διαμάχες δεν σταμάτησαν ούτε μετά το τέλος του Πολέμου της Ανεξαρτησίας. Σε μια περίοδο όπου η χώρα είχε κατεξοχήν ανάγκη από γαλήνη, ικανή ηγεσία και σχέδιο για το μέλλον, οι Έλληνες παρέμεναν διαιρεμένοι. Οι πολιτικές διαφορές ανάμεσα σε άτομα και κόμματα δεν αποτελούν a priori ένδειξη παρακμής και αδυ- 8 Γεώργιος Ρούσσος, Νεώτερη ιστορία του ελληνικού έθνους, 1826-1974 , 7 τόμοι, Αθήνα: Μορφωτική Εστία, 1975, τόμ. 2, σ. 27-31. 9 Νικόλαος Σοϊλεντάκης, Δυστυχώς επτωχεύσαμεν. Οι στάσεις πληρωμών 1827, 1893, 1932 , Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση, 2012. 10 Richard Clogg, ό.π. , σ. 15.