Ίων Δραγούμης Ο ασυμβίβαστος

52 ΙΩΝ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ: Ο ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΟΣ ληστεία και στη θάλασσα η πειρατεία, δημιουργώντας προβλή- ματα ακόμα και στις πιο στοιχειώδεις εμπορικές ανταλλαγές. Επίσης, η χώρα δεν είχε καθόλου κάρβουνο ή άλλον ορυκτό πλούτο ικανό να θέσει σε κίνηση διαδικασίες (στοιχειώδους έστω) εκβιομηχάνισης. Οι όποιες μονάδες παραγωγής ήταν βιοτεχνικές ή, στην καλύτερη περίπτωση, πρωτοβιομηχανικές. Επιπλέον, μεγάλο μέρος του πληθυσμού είχε πληγεί από τις πολεμικές συγκρούσεις και τις καταστροφές του Πολέμου της Ανεξαρτησίας και οι ελάχιστοι εύποροι διέθεταν κυρίως έγγεια ιδιοκτησία, αλλά όχι και αντίστοιχα κεφάλαια. 5 Στην Πελο- πόννησο, όπου και είχαν γίνει οι περισσότερες μάχες κατά την περίοδο 1821-28, η αγροτική παραγωγή είχε πληγεί, σπίτια και μικρές μονάδες παραγωγής είχαν λεηλατηθεί, η ζωοκλοπή ανθούσε. Στα εδάφη που αποτέλεσαν το νεοσύστατο ελληνικό κράτος είναι ενδεικτικό ότι ο πληθυσμός, από περίπου 750.000 που ήταν το 1821, είχε μειωθεί σε 600.000 το 1828. 6 Μόλις το 1838 ο πληθυσμός της χώρας θα επανέλθει στα επίπεδα του 1821. 7 Πολλοί ευκατάστατοι Έλληνες, όπως οι Κουντου- ριώτηδες στην Ύδρα, είχαν χάσει μεγάλο μέρος από τα πλοία και τα κεφάλαιά τους κατά τη διάρκεια του Πολέμου της Ανε- ξαρτησίας. Χιλιάδες χήρες και ορφανά περιφέρονταν στην 5 William McGrew, Land and Revolution in Modern Greece , 1800-1881 , Κεντ, Οχάιο: Kent State University Press, 1985. 6 Thomas Gallant, Modern Greece , Νέα Υόρκη: Oxford University Press, 2001, σ. 77. Με δεδομένο ότι δεκάδες χιλιάδες Έλληνες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και να καταφύγουν στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος, η μείωση του πληθυσμού θα πρέπει να ήταν μεγαλύτερη απ’ ό,τι δείχνουν οι αριθμοί. 7 Douglas Dakin, The Unification of Greece, 1770-1923 , Νέα Υόρκη: St. Martin’s Press, 1972, σ. 314.