Ίων Δραγούμης Ο ασυμβίβαστος

49 2 Το πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον Η ζωή δεν έχει αξία, παρά όσο ξοδεύεται. 1 Έ να από τα παράδοξα της ελληνικής ιστορίας είναι ότι, ενώ ο ελληνικός πολιτισμός είναι πανάρχαιος, το ελληνικό κρά- τος δεν απέκτησε υπόσταση παρά μόνο στις αρχές του 19ου αιώ- να. Τα παράδοξα, όμως, δεν τελειώνουν εδώ. Ενώ η Ελλάδα, όπως και το μεγαλύτερο μέρος της ανατολικής Ευρώπης, δεν γνώρισε περίοδο Αναγέννησης ή Διαφωτισμού, το ελληνικό κράτος γεννήθηκεως άμεσο επακόλουθο των εθνικών κινημάτων που είχαν πηγή έμπνευσής τους τις ιδέες του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης. 2 Η ιστορία της ελληνικής παλιγγε- νεσίας είναι λίγο πολύ γνωστή, γι’ αυτό και θα περιοριστώ εδώ σε ένα συνοπτικό διάγραμμά της. Επηρεασμένοι και εμπνεόμενοι από τις εξελίξεις στη δυτι- κή Ευρώπη, και ειδικότερα από τη Γαλλική Επανάσταση του 1 Επιστολή του Ίωνα Δραγούμη στην Πηνελόπη Δέλτα∙ βλ. Πηνελόπη Δέλτα, Αναμνήσεις 1921 , επμλ. Α.Π. Ζάννας, Αθήνα: Ερμής, 1997, σ. 27. Αυτή η φράση, τόσο χαρακτηριστική της ιδιοσυγκρασίας και της ψυχο- σύνθεσης του Δραγούμη, θα μπορούσε να θεωρηθεί και ότι συμπυκνώ- νει και εξηγεί αρκετές από τις περιπέτειες της νεότερης Ελλάδας. 2 Richard Clogg, Modern Greece , Λονδίνο: The Historical Association, 1981, σ. 13.