Διονύσης Σαββόπουλος

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ 33 του Νέου Κύματος. Υπάρχει περισσότερος Χατζιδάκις απ’ όσο φαίνεται με μια πρώτη ματιά,τουλάχιστον στον τρόπο με τον οποίο πρέπει κανείς να α κροάται αυτά τα τραγούδια. Όλα όμως τα ετερόκλητα και ανομοιο- γενή αυτά στοιχεία, ελληνικά και ξένα, έχουν ήδη χάσει τα πρωτογενή χαρακτηριστικά τους, υπηρετώντας, χωρίς να ξέρουν ακριβώς πώς, το δικό του προσωπικό ύφος. Το Φορτηγό υπήρξε ο τρίτος σημαντικός σταθμός του νεότερου ελλη- νικού τραγουδιού: μαζί του μυήθηκε κι εκείνο στη δική του ενηλικίωση –όχι πως είχε γνωρίσει ποτέ παιδική ηλικία: μ’ έναν παράδοξο τρόπο, που φωτίζεται,ως ένα σημείο, αν αναλογιστούμε τα τρεις χιλιάδες, σχε- δόν, χρόνια πνευματικής και καλλιτεχνικής παράδοσης και ποικίλων επιρροών,κυρίως απ’ τα Βαλκάνια και την Ανατολή,που εκβάλλουν στη σύγχρονη ελληνική δημιουργία, τα κομβικά σημεία του νεότερου τρα- γουδιού,ήδη το ρεμπέτικο,ο Χατζιδάκις κι ο Θεοδωράκης,είναι ολοκλη- ρωμένες εστίες δημιουργικής ωριμότητας.Και θα ήταν διπλά παράδοξο, αν θεωρούσαμε «ενήλικο» έναν δίσκο προγραμματικά επαναστατημένο απέναντι στην εξουσία των κατεστημένων ενήλικων αξιών. Παρ’ όλα αυτά, το ελληνικό τραγούδι ενηλικιώθηκε με το Φορτηγό , γιατί αντίκρισε κατάματα, χωρίς τη διαμεσολάβηση ή την προστασία των συλλογικών αξιών και των κωδίκων του παρελθόντος ή της ποιητικής εξιδανίκευσης του παρόντος, τον σύγχρονο κόσμο όπως είναι στ’ αλήθεια. Αυτή ήταν η μόνη γραμμή πλεύσης που θα του επέτρεπε να παρακολουθήσει την εξέλιξη της κοινωνίας που το γέννησε – κι αυτή η εξέλιξη σήμαινε ακό- μα το τελευταίο (αλλά, όπως το ίδιο το έργο του θεσσαλονικιού τραγου- δοποιού κι η ιστορία του τραγουδιού από κει και πέρα απέδειξαν, όχι το οριστικό) στάδιο προσχώρησής του στη δυτική φόρμα. Με το Φορτηγό , ο έφηβος Σαββόπουλος εγκατέλειψε εν μία νυκτί τη Θεσσαλονίκη και κατέβηκε στην Αθήνα – άφησε πίσω του τον κόσμο της επαρχίας, τον συνδεδεμένο ακόμα με την αμυντική ενδοστρέφεια της παραδοσιακής,συλλογικής ζωής,αλλά και μια πόλη με βαθιές πνευ- ματικές και πολιτιστικές ρίζες στην Ιστορία,μια πόλη «δυόμισι χιλιάδες χρόνια στη μόδα» ( Σύναξη , 16, 1985, σελ. 67) που αναχωνεύει, κάποτε γιορταστικά και κάποτε μονότονα και καταθλιπτικά, τους κύκλους τους οποίους διέγραψαν οι πολιτισμοί που άνθησαν διαδοχικά στους κόλπους