Διονύσης Σαββόπουλος

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ 29 τούς ακολουθούν στις απρόσμενες μετακινήσεις τους. Δεν πρόκειται για μια σχέση δασκάλου-μαθητή, αλλά για μια συνομιλία σημαντικών ποι- ητικών μεγεθών, τόσο συγγενών όσο κι ανεξάρτητων μεταξύ τους, αν και σ’ αυτή συμμετέχει, απ’ τη μία πλευρά, τόσο ο άνθρωπος όσο κι ο δημι- ουργός Σαββόπουλος, ενώ, απ’ την άλλη, μονάχα ο δημιουργός Ντύλαν. Ασφαλώς,ο Σαββόπουλος του Φορτηγού είχε διαμορφωθεί απ’ τα ακού- σματα της παιδικής κι εφηβικής του ηλικίας,το ελαφρό τραγούδι και τον Χατζιδάκι, κι είχε ήδη γνωρίσει το ρεμπέτικο και τους ποιητές της Θεσ- σαλονίκης. Αλλά στη σχέση Σαββόπουλου-Μπρασένς και κυρίως Σαββό- πουλου-Ντύλαν είναι φανερό ότι επαναλαμβάνεται μια παλινδρομική κίνηση ανάλογη μ’ εκείνες που γονιμοποίησαν τα σημαντικότερα έργα της νεοελληνικής δημιουργίας. Ένα ελληνικό έργο απαντά με τον δικό του τρόπο σε ερωτήματα που έχουν θέσει –και στα οποία έχουν ήδη δώσει απαντήσεις– οι δυτικές κοινωνίες: μιμείται, ως ένα σημείο, ένα ευρωπαϊκό πρότυπο, αλλά στην πορεία αυτονομείται, μεταμορφώνει τα αλλοδαπά στοιχεία σε ιθαγενή κι εκπέμπει, αυτόφωτο πια, ένα δικό του προσωπικό σήμα. Τα παραδείγματα παρόμοιων επιδράσεων απ’ τον χώ- ρο της ποίησης είναι πασίγνωστα: ο Ερωτόκριτος , η Θυσία του Αβραάμ , η Γυναίκα της Ζάκυθος του Σολωμού, οι Ωδές του Κάλβου, ο Καβάφης και ο Μπράουνινγκ,ο Σεφέρης και η σχέση του με τον Βαλερύ και τους γάλλους συμβολιστές αρχικά κι αργότερα με τον Έλιοτ,η ένταξη και η αποστασιο­ ποίηση του Ελύτη απ’ τον υπερρεαλισμό, ο Γκάτσος κι ο Φ.Γκ. Λόρκα. Είναι η ίδια κίνηση που βλέπουμε και στο τραγούδι, σ’ όλη την κλίμακα της επίδρασης των δυτικοευρωπαϊκών προτύπων – στη σχέση λ.χ. του Χατζιδάκι με τους συνθέτες της κλασικής,ρομαντικής και νεότερης μου- σικής (Σκαρλάτι,Μότσαρτ,Μάλερ,Σοστακόβιτς,Σατί,Ρότα).Οι επιδράσεις αυτές βοήθησαν τον νεότερο ελληνισμό να εισέλθει με λιγότερες απώλει- ες απ’ όσες του είχε επιφυλάξει η Ιστορία στον σύγχρονο κόσμο,ανεξάρ- τητα απ’ τις εκ των υστέρων εθνοκεντρικές,ή ακόμα και μετααποικιακές κριτικές, ότι με τον τρόπο αυτό οδηγήθηκε αναπόφευκτα σε μιαν αλλό- τρια, σε σχέση με το παρελθόν του, αισθητική και πνευματικότητα: αυτό το ερώτημα απασχόλησε πιεστικά τις πιο ενδιαφέρουσες προσωπικότητες της νεοελληνικής τέχνης, και μαζί μ’ αυτές και τον Σαββόπουλο. Απ’ το Περιβόλι του Τρελού (1969) ως τα μέσα της δεκαετίας του 1970,