Διονύσης Σαββόπουλος

26 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ στόν, στο θέατρο, μετέτρεψε τον αφελή συντηρητισμό του ελληνικού κινηματογράφου σε μελωδική ανθοφορία (με τους στίχους του Αλέκου Σακελλάριου), αλλά ήταν ανίκανο πια να γονιμοποιήσει το μέλλον, μο- λονότι στα μεταγενέστερα έργα του έμελλε να καταδυθεί στο απώτατο βάθος του. Είχαν προηγηθεί οι Όρνιθες (1959) κι η Μυθολογία (1965) και θ’ ακολουθούσαν τα Reflections (1968) και, κυρίως, ο Μεγάλος Ερωτικός (1972). Εδώ, σ’ «ένα απ’ τα σημαντικότερα έργα του 20ού αιώνα» (απ’τη συνέντευξη του Σαββόπουλου στο Έψιλον , 24-2-1997) η μουσική του Χα- τζιδάκι πραγματώνει τον θάνατό της, θυσιάζει τον δροσερό κι αιθέριο νεανικό της εαυτό (που πενθεί μόνο του το πιάνο στο «Όνειρο» του Σο- λωμού),αναζητώντας στην αχώριστη ένωσή της με την ελληνική ποίηση μια βαθύτερη πνευματική ταυτότητα. Στον Μεγάλο Ερωτικό ισορροπούν αρμονικά όλα τα προϋπάρχοντα ρεύματα του νεότερου τραγουδιού,ολο- κληρώνοντας,θα’λεγε κανείς,τον προορισμό τους: γίνονται όλα μαζί ένα ερωτικό και ταυτόχρονα θνήσκον σώμα ( ερωτικό , γιατί ερωτεύθηκαν τη ζωή απ’ τις πιο χθόνιες ως τις πιο μεταρσιωμένες της στιγμές · θνήσκον , γιατί ο Χατζιδάκις κατάλαβε ότι,αποκομμένες απ’ το νόημα που τις είχε γεννήσει, οι μορφές ήταν καταδικασμένες στη γήρανση και τη φθορά) – σώμα που ο συνθέτης προσεύχεται στο έργο του για να το αναστήσει. Η προσπάθειά του θ’ αποβεί μάταιη,γιατί η προσευχή του δεν απευθύν- θηκε ποτέ σε κάτι έξω απ’ τον ίδιο, έξω απ’ το μοναδικό μουσικό του χάρισμα, που κι αυτό σιγά σιγά θ’ αρχίσει να φθίνει. Κάθε απόπειρα να πραγματοποιηθεί ένα τέτοιο όραμα ήταν εκ των προτέρων καταδικασμέ- νη, όπως απέδειξαν τα μεταγενέστερα έργα του που, ανίκανα να στηρι- χθούν πλέον σ’ ένα ονειρικό κενό, κατέληξαν, άλλοτε συνειδητά κι άλ- λοτε ανεπίγνωστα, να παρωδούν τον εαυτό τους – κι όλες οι μιμητικές προσπάθειες των επιγόνων του, που δεν μας έδωσαν παρά κακέκτυπα ενός ματαιωμένου ονείρου. Τα τραγούδια του Θεοδωράκη, απ’ την άλλη πλευρά, ερωτεύθηκαν κι αυτά την ποίηση, προσεταιριζόμενα άλλοτε με λυρισμό κι άλλοτε με στόμφο την κοινωνική λειτουργία της– και συντονίστηκαν στον παλμό ενός μαζικού πολιτιστικού κινήματος, δεν άφησαν όμως κανένα περι- θώριο για την αναδίπλωση του ατόμου στον εαυτό του ή την αναμέτρη- ση με τους συλλογικούς προκαθορισμούς του. Την ίδια ώρα, το νεότευ-