Διονύσης Σαββόπουλος

24 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ μόνο «φωτιά» αλλά και «δέντρο» που θα γεμίσει καρπούς. Ο ενθουσια- σμός του όμως απείχε ακόμα και τότε απ’ τη μηχανιστική λογική που έθετε ως αυτοσκοπό την ανατροπή του οικονομικού ή του πολιτικού συστήματος. Στο «Εγερτήριο», μια τολμηρή ανάπτυξη στίχων του Ζακ Πρεβέρ (“Le temps perdu”), η λογική αυτή αναποδογυρίζει: ο εργάτης δεν είναι ο προλετάριος που πρέπει να κυριαρχήσει ο ίδιος στα μέσα παραγωγής, αλλά ένας ζωντανός άνθρωπος που διεκδικεί το δικαίωμα στη γιορτή, τον έρωτα και τη ζωή, κι αυτός είναι ο λόγος που αντιδρά στο «αφεντικό» του – ο ίδιος λόγος που ο Σαββόπουλος ζητά τη χειρα- φέτησή του απ’ την πατρική εξουσία.Η ενστικτώδης επιθυμία για ελευ- θερία συγκρουόταν εξίσου με τους συντεταγμένους στόχους των κομ- ματικών ηγεσιών και την προκρούστεια ιδεολογική κλίνη τους. Η εκρηκτική εσωτερική ζωή που απηχούν τα τραγούδια του Φορτηγού δεν θα μπορούσε να στεγαστεί σε καμία απ’ τις ως τότε παραδομένες φόρμες του ελληνικού τραγουδιού. Τα τοιχώματα της μουσικής και των στίχων υφίστανται τέτοια πίεση, συγκλονίζονται από μιαν αγωνία τόσο ισχυρή που,αν και δεν οδηγεί στη διάλυση,απειλεί σχεδόν να διαρρήξει τα θεμέλια των τραγουδιών και να δραπετεύσει απ’ τη μορφή τους.Είναι το καθρέφτισμα στη μορφή, της ανάγκης του Σαββόπουλου για απεριό- ριστη ελευθερία – άρα και ελευθερία απ’ το υλικό του. Το αίτημα του Φορτηγού δεν θα μπορούσε να είχε στηριχθεί σε κανένα απ’ τα μουσικά πρότυπα του ελληνικού τραγουδιού,εκείνα που μεσουρανούσαν κι εκεί- να που είχαν ήδη ξεπεραστεί στη δεκαετία του 1960 χωρίς να έχουν εξαντλήσει ακόμα τις δυνατότητές τους. Το νεότερο ελληνικό τραγούδι, με την αποσκίρτησή του απ’ τη βυζα- ντινή –εκκλησιαστική και κοσμική– μουσική και τη δημοτική παράδο- ση, είχε, ήδη απ’ τις απαρχές του, μετά την ίδρυση του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους (1832), αποτυπώσει μιαν εκκολαπτόμενη ατομική συνείδηση. Αυτό ισχύει για όλα τα πρώιμα είδη τραγουδιού του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ού (επτανησιακή καντάδα, αθηναϊκό τρα- γούδι, επιθεώρηση, ελληνική οπερέτα), αλλά και για την «εθνική μουσι- κή σχολή», τα πρώτα δείγματα συμφωνικής μουσικής (Καλομοίρης) και δωδεκάφθογγου αρμονικού συστήματος (Σκαλκώτας). Η νεοελληνική μουσική είχε ευθυγραμμιστεί με τη δυτικοευρωπαϊκή,αντλώντας αισθη-