Το δικαίωμα του παιδιού στο σεβασμό

JANUSZ KORCZAK 20 Εντυπωσιάζουν: οι μεγάλες πόλεις, τα ψηλά βουνά, τα ψηλόκορμα δέντρα. Λέμε: «Μεγάλο έργο, μεγάλος άνθρωπος». Ενώ το παιδί είναι μικρό, ελαφρύ – άρα λιγότερη ύπαρξη. Πρέπει να σκύψουμε, να χαμηλώσουμε προς εκείνο. Και το χειρότερο. Το παιδί είναι αδύναμο. Μπορούμε να το σηκώσουμε, να το πετάξουμε προς τα πά­ νω, να το αναγκάσουμε να καθίσει. Μπορούμε να το σταματή­ σουμε βίαια όταν τρέχει, να του ακυρώσουμε την προσπάθεια. Όσες φορές δεν υπακούει, έχω ως εφεδρεία τη δύναμη. Λέω: «Μη φύγεις, μην αγγίξεις, κάνε πέρα, δώσ’ το πίσω». Αυτό ξέρει ότι είναι αναγκασμένο να υπακούει, πόσες φορές όμως θα προσπαθήσει μάταια πριν το κατανοήσει, πριν πα­ ραδοθεί, πριν παραιτηθεί; Ποιος και πότε, σε πόσο έκτακτες συνθήκες, θα τολμήσει να σπρώξει τον ενήλικα, να τον τραβήξει, να τον χτυπήσει; Ενώ πόσο εύκολα είναι ο καθημερινός, αθώος φούσκος, το δυνατό τράβηγμα του χεριού, το οδυνηρά σφιχτό χάδι. Η αίσθηση της αδυναμίας τρέφει τον σεβασμό για τη δύ­ ναμη. Ο καθένας, όχι πια μόνο ο ενήλικας αλλά και ο μεγα­ λύτερος και δυνατότερος, μπορεί βάναυσα να εκφράσει τη δυσαρέσκειά του, να υποστηρίξει βίαια την απαίτησή του και να επιβάλει υπακοή· μπορεί ατιμώρητα να βλάψει. Με το παράδειγμά μας διδάσκουμε την υποτίμηση του πιο αδύναμου. Κακό σχολείο, ζοφερή προφητεία. * * *