Βιολογία Γ' Λυκείου I - Ομάδα Προσανατολισμού Σπουδών Υγείας

| 16 | || ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ 1 KEΦΑΛΑΙΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ § 1.1 | ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ μιας σειράς διαδοχικών αντιδράσεων στις οποίες κύριο ρόλο παίζουν το δέρμα και ο εγκέφαλος. Η πορεία των αντιδράσεων αυτών είναι: • Αρχικά, η μείωση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος ανιχνεύεται από θερμοϋ­ ποδοχείς του δέρματος (ειδικά νευρικά σωμάτια για το ψυχρό). • Οι θερμοϋποδοχείς για το ψυχρό (μέσω της αντίστοιχης αισθητικής νευρικής οδού) αποστέλλουν μηνύματα (νευρικές ώσεις) στο κέντρο των γενικών αισθήσεων του εγκεφάλου (βρεγματικός λοβός), οπότε σχηματίζεται η αίσθηση του ψυχρού. • Στη συνέχεια, το ειδικό κέντρο ρύθμισης της θερμοκρασίας (υποθάλαμος) απο­ στέλλει μηνύματα ταυτόχρονα: – στα αιμοφόρα αγγεία της επιφάνειας του δέρματος σε όλο το σώμα, τα οποία συστέλλονται, μεταφέροντας έτσι μικρές ποσότητες αίματος από το εσωτερικό προς την επιφάνεια του σώματος. Με τον τρόπο αυτό περιορίζεται η απώλεια της θερμότητας από το σώμα, – στους μυς , οι οποίοι αυξάνουν τον ρυθμό συστολής τους (αύξηση του μυϊκού τόνου), οπότε προκαλείται ρίγος (τρέμουλο). Με τον τρόπο αυτό αυξάνεται ο ρυθμός της κυτταρικής αναπνοής («καύσεις») και συνεπώς και ο ρυθμός της παραγόμενης θερμότητας στο σώμα, – στους μυς του δέρματος, οι οποίοι βρίσκονται στη βάση των τριχών, οπότε συστέλλονται και προκαλούν ανόρθωση των τριχών , ενώ παράλληλα συμ­ βάλλουν στην αύξηση του ρυθμού παραγωγής θερμότητας στο δέρμα. • Η συνδυασμένη δράση της συστολής των αγγείων και των μυών έχει ως αποτέλε­ σμα την αποτροπή της μείωσης της θερμοκρασίας του σώματος όταν κάνει κρύο. Σημείωση: Ο μηχανισμός της ανόρθωσης των τριχών δεν είναι σημαντικός για τον άνθρωπο. Στα ζώα όμως με την ανόρθωση των τριχών εγκλωβίζεται ένα παχύ μονω­ τικό στρώμα αέρα σε επαφή με το δέρμα, με αποτέλεσμα τον περιορισμό σε μεγάλο βαθμό της μεταφοράς θερμότητας προς το περιβάλλον. 5. α. Τι μπορεί να προκαλέσει κάθε διαταραχή της ομοιόστασης; β. Σε ποιους παράγοντες μπορεί να οφείλονται οι διαταραχές της ομοιόστασης; γ. Με ποιον τρόπο μπορεί να αντιδρά ο ανθρώπινος οργανισμός όταν διαταράσσε- ται η ομοιόστασή του; δ. Τι μπορεί να συμβεί όταν η ομοιόσταση δεν αποκατασταθεί; Απ. α. Την εκδήλωση διάφορων ασθενειών. β. • Σε παθογόνους μικροοργανισμούς. • Σε ακραίες μεταβολές των περιβαλλοντικών συνθηκών (θερμοκρασία, ακτινο­ βολίες, διαθεσιμότητα Ο 2 ). • Στον τρόπο ζωής (κάπνισμα, αλκοόλ κ.ά.). • Σε χημικές ουσίες (π.χ. από κατανάλωση ψαριών που είχαν ενσωματώσει υδράργυρο στους ιστούς τους, στον κόλπο της Μιναμάτα στην Ιαπωνία).