Βαβέλ

20: ΒΙΕΤΝΑΜΕΖΙΚΑ 33 Ανακαλύπτω σταδιακά όλο και περισσότερα για τις μικρολεπτομέ­ ρειες του σεβασμού και της ευγένειας. Όταν η Λουάν μού λέει «ναι», η λέξη που χρησιμοποιεί εκείνη είναι vâng· για μένα, από την άλλη, η σωστή λέξη για να της απαντήσω είναι ờ ή ừ . Στο τέλος μιας πρό­ τασης συνήθως προσθέτει ένα ạ , του οποίου η μόνη λειτουργία είναι να εκφράζει σεβασμό όπου του πρέπει – θα ήταν ανόητο όμως αν εγώ, όντας μεγαλύτερος, της έλεγα το ίδιο. Ο πιο συχνός τρόπος διατύπω­ σης μιας ερώτησης είναι βάζοντας το không στο τέλος της πρότασης · θα μπορούσα να αντικαταστήσω τη λέξη με το πιο χαλαρό h ả όταν της κάνω μια ερώτηση, αλλά, αν εκείνη έκανε το ίδιο όταν μου απευθύνει τον λόγο, θα σήμαινε ότι έχει πάρει θάρρος. Όλα αυτά τα μαθαίνει κανείς στη βιετναμέζικη εκπαίδευση και, όταν τα παιδιά είναι απρό­ σεκτα ή απείθαρχα και παραβιάζουν τους κανόνες, οι γονείς θα τα μαλώσουν που μιλούν tr ố ng không , δηλαδή «άδεια και απλά» μέσες άκρες. Για μένα, καθώς ως Δυτικοευρωπαίος είμαι υπέρ της ισότητας, αυ­ τό το γλωσσικό εθιμοτυπικό είναι αμήχανο και παλιομοδίτικο και ανα­ ρωτιέμαι αν έχει καμιά πιθανότητα να επιβιώσει σε μια κοινωνία που εκσυγχρονίζεται ραγδαία. Δεν το μισούν οι νέοι Βιετναμέζοι; Μια κο­ πέλα μού λέει ότι, vâng , θα προτιμούσε η γλώσσα να μοιάζει πιο πολύ με τα αγγλικά και να έχει μία λέξη για το «εσύ», μία για το «εγώ» και λοιπά, χωρίς τίποτα απ’ αυτά τα «μικρότερος/-η αδερφός/-ή» και «θείος» και «γιαγιά». Αλλά μιλάω και σε άλλους νεαρούς οι οποίοι εκτιμούν την πρακτική αυτή. Ανάμεσά τους είναι και η Χουγέν, την οποία και γνώρισα κατά την παραμονή μου. «Αποκαλώντας εσάς “θείο”, τη φίλη μου “αδερφή” και τον μπαμπά μου “πατέρα”, αισθάνομαι πως είμαι μέρος ενός μεγαλύτερου συνόλου» λέει. «Έχω κι εγώ τη θέση μου. Και δεν είναι ότι μπορείτε εσείς ή ο πατέρας μου να με κάνετε ό,τι θέλετε. Ανεξαρτήτως αντωνυμιών, είμαι αυτόνομο άτομο, με τη δική μου ζωή» (και τη δική της εταιρεία). Αν μια αστή και ταξιδεμένη νέα με σύντρο­ φο από την Ευρώπη αισθάνεται κατ’ αυτό τον τρόπο, τότε οι άνθρωποι με πιο παραδοσιακό τρόπο ζωής είναι πιθανό να αγκαλιάσουν ακόμα πιο θερμά αυτό το έθιμο. Κι ενώ εγώ είμαι το προϊόν μιας παράδοσης πολύ διαφορετικής από τη δική της, αρχίζω να συνδέομαι με τουλάχι