Αθήνα 1204-1456: Τα άγνωστα χρόνια

ΑΘΗΝΑ 1204-1456: ΤΑ ΑΓΝΩΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ 8 μυθολογίας στη δεκαετία του 1830. Ωστόσο, όσο και αν σήμερα μοιά- ζει μία υπόθεση που χρήζει βαθύτερης σκέψης και πολλαπλών ερμη- νευτικών εργαλείων, είναι αλήθεια πως η εντύπωση ότι η Αθήνα ήταν ένα ασήμαντο λασποχώρι για παραπάνω από χίλια χρόνια έχει επι- κρατήσει ως κοινή παραδοχή. Η καλλιέργεια μιας πνευματικής περιέργειας για τη ζωή στην Αθή- να στη διάρκεια του Μεσαίωνα θα μπορούσε να είναι ένα ενδιαφέρον πείραμα για τα επόμενα χρόνια. Η άγνοια για τη μορφή της πόλης για τους πολλούς αιώνες πριν από την Ελληνική Επανάσταση είναι μια μαύρη τρύπα στο εθνικό υποσυνείδητο. Μια πρόχειρη δημοσκόπηση με θέμα τη ζωή στην Αθήνα το 1200, το 1300 ή το 1500 θα είχε ιδιαί­ τερο ενδιαφέρον και θα αποκάλυπτε την κόπωση του μοντέλου εθνικής αυτοσυνειδησίας που καλλιεργήθηκε σταδιακά από τα τέλη του 18ου αιώνα ως τα πρόσφατα χρόνια. Στις πρώτες φωτογραφικές απεικονίσεις της Αθήνας, ο Φράγκικος Πύργος στην Ακρόπολη συμβολίζει ένα από τα μεγάλα θέματα του αστικού πολιτισμού. Η καθαρότητα την οποία επέλεξε ο 19ος αιώνας, με την καθαίρεση του Πύργου το 1874, εξαφανίζοντας μεσαιωνικά κατάλοιπα, ίσως βρισκόταν σε αντίθεση με μεταγενέστερες προσεγγίσεις που έκλιναν περισσότερο στην αποδοχή μιας πόλης-παλίμψηστο. Τα πρόσφατα χρόνια, αποφασίστηκε η διατήρηση του παλαιού Μουσείου Ακροπόλεως, πάνω στον Ιερό Βράχο. Και αν βεβαίως ο Φράγκικος Πύργος δέσποζε ηγεμονικά και σφράγιζε την πρόσληψη όλης της Ακρό- πολη, αυτό δεν σημαίνει ότι τουλάχιστον η μνήμη του δεν θα μπορού- σε να συντηρηθεί. Πολλοί σύγχρονοι Αθηναίοι δεν γνωρίζουν καν την ύπαρξή του. Ωστόσο, η καθαρότητα του αθηναϊκού τοπίου από τα ίχνη του Μεσαίω­ να και της Αναγέννησης (σε αντιστοιχία με τη διαίρεση του χρόνου σύμφωνα με τον δυτικό κανόνα) είναι μία κανονικότητα συνυφασμένη με την ίδια την ιδέα των Νέων Αθηνών (μετά το 1830). Ακόμα και το ορθόδοξο βυζαντινό παρελθόν είχε σημαντικές απώλειες ως προς τα αρχιτεκτονικά ίχνη του στην Αθήνα του 19ου (και 20ού αιώνα, αν συμπεριλάβει κανείς την απαλλοτρίωση της συνοικίας της Βλασσαρούς). Είναι σαφές πως η Αθήνα δεν ήταν κέντρο στην Ευρώπη του Μεσαίω