Αθήνα 1204-1456: Τα άγνωστα χρόνια

ΑΘΗΝΑ 1204-1456: ΤΑ ΑΓΝΩΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ 44 Στοά του Αττάλου, ενσωματώνοντας τον πίσω τοίχο του μνημείου, και συνέχιζε προς τα βορειοανατολικά. Στις αρχές του 4ου αιώνα, ανεγέρ- θηκε το βαλεριάνειο τείχος, το οποίο περιέκλειε τη δυτική κλιτύ και ένα τμήμα της νότιας πλαγιάς της Ακρόπολης. Αυτό ξεκινούσε από την Πύλη Μπουλέ, συνέχιζε στη σκηνή του Ωδείου Ηρώδου του Αττικού και τη Στοά του Ευμένους, καταλήγοντας στον δυτικό αναλημματικό τοίχο του Θεάτρου του Διονύσου. Τα τείχη αυτά ενισχύθηκαν και επε- κτάθηκαν έτι περαιτέρω επί της βασιλείας του Ιουστινιανού. Κατά τη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων έως την πρώτη άλωση της Κωνσταντινούπολης, η πολεοδομική φυσιογνωμία των Αθηνών κράτη- σε εν γένει τα βασικά της χαρακτηριστικά γνωρίσματα από την αρχαιό- τητα, ιδίως όσον αφορά το κεντρικό οδικό της δίκτυο πέριξ του Ιερού Βράχου. Έως τον 12ο αιώνα, οι μεγαλύτερες αθηναϊκές συνοικίες είχαν αναπτυχθεί στον χώρο της Αρχαίας Αγοράς, τον Αγοραίο Κολωνό στις νότιες κλιτύες της Ακρόπολης και βορείως του Ολυμπιείου. Η εισβολή των Σαρακηνών πειρατών το 1182 επέφερε τεράστιες καταστροφές, με αποτέλεσμα να συρρικνωθεί ακόμα περισσότερο ο πολεοδομικός ιστός της πόλης. Εντούτοις, οι Αθηναίοι άρχισαν σχεδόν αμέσως τις εργασίες για την αποκατάσταση και την ενίσχυση των τειχών, που διήρκεσαν μέχρι τις παραμονές της επίθεσης του Σγουρού (1203). Η Ακρόπολη, λοιπόν, η οποία στα μυκηναϊκά χρόνια φιλοξενούσε το μέγαρο του άρχοντα της πόλης και την κλασική περίοδο είχε μετατραπεί σε ένα λαμπρό τέμενος, εξελίχθηκε σε ένα απόρθητο μεσαιωνικό κάστρο. Στη βυζαντινή εποχή, η οικιστική αρχιτεκτονική ήταν απλή και εξυ- πηρετούσε επαρκώς τις καθημερινές ανάγκες των Αθηναίων. Άλλωστε, ακόμα και από την αρχαιότητα, οι Αθηναίοι ποτέ δεν έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στην κατασκευή μεγαλοπρεπών ιδιωτικών κτιρίων. Κατά κα- νόνα, οι οικίες ήταν ισόγεια κτίσματα με δύο ή τρία δωμάτια και κερα- μοσκέπαστες στέγες. Σε ένα από τα δωμάτια, υπήρχε η εστία για την παρασκευή του φαγητού, ενώ στο δάπεδο του ίδιου δωματίου προεξεί- χε η απόληξη μίας πιθόσχημης υπόγειας δεξαμενής, όπου αποθηκεύο­ νταν υγρά προϊόντα (κυρίως κρασί και λάδι). Σχετικώς με την τοιχο- ποιία των οικιών, συνήθως τα κατώτερα στρώματα αποτελούνταν από επάλληλες σειρές λίθων για τη δημιουργία ενός υποτυπώδους ισοδο-