Αθήνα 1204-1456: Τα άγνωστα χρόνια

ΑΠΟ ΤΗ ΜΥΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ΕΩΣ ΤΗ ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΙΑ 37 Η Αττική αποτελούσε ακόμα έναν σημαντικό εμπορικό σταθμό της Μεσογείου, μία γεωγραφική παράμετρο την οποία εξέλαβε σοβαρά υπόψη της η ανερχόμενη νέα δύναμη του ευρωπαϊκού νότου, η Βενετία. Μάλιστα, με σχετικό αυτοκρατορικό χρυσόβουλο τεκμηριώνεται ιστο- ρικά η πρώτη εμπορική συμφωνία μεταξύ Βυζαντινών και Ενετών, χορηγώντας οι πρώτοι προνόμια ατελούς εμπορίου στους δεύτερους, συμπεριλαμβανομένων και των λιμένων της Αττικής. Λόγιοι και ιστορικές προσωπικότητες από την Αθήνα Στον Μεσαίωνα, η Αθήνα είχε παραμείνει στη συνείδηση των Ελλήνων ως μία από τις σπουδαιότερες πολιτισμικά πόλεις της αρχαιότητας και γι’ αυτό τους φιλοσόφους της εποχής εκείνης τους αποκαλούσαν Αθη- ναίους, ανεξαρτήτως από τον τόπο της καταγωγής τους. Έτσι, ο βασι- λέας της Γεωργίας Δαυίδ Β ΄ ο Ισχυρός (1088-1125), ο οποίος είχε νυμφευθεί την Ελληνίδα κόρη Ειρήνη, προσέφερε ετησίως δωρεάν υποτροφίες σε είκοσι διακεκριμένους νέους υπηκόους του για να σπου- δάσουν την «ελληνορωμαϊκή σοφία» στην Αθήνα. Μεταξύ αυτών ήταν και ο ποιητής Σχότης Ρούσταβεχ, ο οποίος συνέγραψε το έπος Η δορά του πάνθηρος ( Wepkiss Tkaossani ). Παρομοίως, στην Αθήνα μορφώθη- κε ο σπουδαίος για την εποχή του ιατρικός συγγραφέας και μάγιστρος Αιγίδιος (1198), που σύμφωνα με ορισμένες πηγές, η καταγωγή του είχε αθηναϊκές ρίζες (Polycarpi Leyser, Historia poëtarum et poëmatum medii aevi , 1721). Η ίδια πόλη υπήρξε η γενέτειρα αρκετών προσωπικοτήτων, οι οποίες σημάδεψαν με τον βίο τους τον βυζαντινό κόσμο. Μία εξ αυτών ήταν η εικονόφιλη αυτοκράτειρα Ειρήνη (752-803) από την οικογένεια των Σαρανταπήχων, η οποία νυμφεύθηκε τον αυτοκράτορα Λέοντα Δ ΄ τον Χάζαρο (περίοδος βασιλείας 775-780), και όταν χήρεψε, κηδεμόνευσε επί του ανήλικου διάδοχου και γιου της Κωνσταντίνου ΣΤ ΄ (780-797). Η φιλοδοξία της, όμως, για να κυβερνήσει την αχανή αυτοκρατορία ήταν τόσο μεγάλη, που τύφλωσε, έκοψε τη γλώσσα και εξόρισε στην Αθήνα τους αδελφούς του νεκρού συζύγου της υπό την εποπτεία του πατρικίου στρατηγού Κωνσταντίνου Σαρανταπήχου, υποχρεώνοντάς