Αθήνα 1204-1456: Τα άγνωστα χρόνια

ΑΠΟ ΤΗ ΜΥΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ΕΩΣ ΤΗ ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΙΑ 35 περίοδο, παρατηρήθηκαν έντονα φαινόμενα κατάχρησης της εξουσίας των ανώτερων αυτοκρατορικών υπαλλήλων με χαρακτηριστικό παρά- δειγμα αυτό του Ανθύπατου των Αθηνών, ο οποίος επέφερε σχεδόν ολοκληρωτική καταστροφή στην Ποικίλη Στοά 1 , αφαιρώντας ακόμα και το ξύλινο πάτωμα του κτιρίου. Η τελευταία πολιτισμική και οικονομική ανάκαμψη της πόλης πραγ- ματοποιήθηκε μεταξύ του 4ου και του 6ου αιώνα. Στην εποχή αυτή ανά- γονται ορισμένες μεγάλες και πλούσιες επαύλεις, οι οποίες ανακαλύφθη- καν έξωθεν του υστερορωμαϊκού τείχους, πλησίον της σημερινής οδού Διονυσίου Αρεοπαγίτου και στα ανατολικά του Ιερού Βράχου (τη σύγ- χρονη περιοχή Μακρυγιάννη). Μάλιστα, σε ορισμένες από αυτές στεγά- στηκαν ιδιωτικές φιλοσοφικές σχολές, των οποίων η λειτουργία διήρ- κεσε έως το 529, οπότε έκλεισαν οριστικώς, κατόπιν σχετικού διατάγμα- τος από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α ΄ (483-565). Το αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής μεταρρύθμισης επέφερε τον διασκορπισμό της πνευ- ματικής ελίτ των Αθηνών, εκ της οποίας όσοι δεν ασπάστηκαν τον χρι- στιανισμό βρήκαν άσυλο στις αυλές των ειδωλολατρών ηγεμόνων και κυρίως του βασιλέα της Περσίας Χοσρόη Α ΄ (περ. βασ. 531-579). Η εισβολή των Βαράγγων Σχετικώς με τις διοικητικές μεταρρυθμίσεις, ο Ιουστινιανός χώρισε το σύνολο των εδαφών της αυτοκρατορίας σε θέματα (περιφέρειες) 2 , όπου η Αθήνα υπάχθηκε στο θέμα της Στερεάς. Οι Αθηναίοι, όμως, τελούσαν υπό προνομιακό καθεστώς διακυβέρνησης και δεν πλήρωναν κανέναν τακτικό ετήσιο φόρο, παρά μόνον ορισμένες έκτατες εισφορές (π.χ. τα τέλη για τη ναυπήγηση πολεμικού στόλου). Ωστόσο, αυτοί όφειλαν να 1 Η Ποικίλη Στοά βρισκόταν στην αρχαία Αγορά της Αθήνας και ήταν διακο- σμημένη με περίτεχνες τοιχογραφίες και ζωγραφικούς πίνακες, που παρίστα- ναν μυθολογικές και ιστορικές σκηνές (π.χ. την Αμαζονομαχία, την άλωση της Τροίας, τη μάχη του Μαραθώνα κ.ά.). 2 Ο διοικητικός διαχωρισμός της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας σε «θέματα», σύμ- φωνα με ορισμένους ιστορικούς, θεσπίστηκε επί των ημερών της βασιλείας του Φλάβιου Ηράκλειου Αύγουστου (575-641).