Αθήνα 1204-1456: Τα άγνωστα χρόνια

ΑΘΗΝΑ 1204-1456: ΤΑ ΑΓΝΩΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ 14 νικές περίοδοι της μακραίωνης ιστορίας των Αθηνών έχουν μεθοδικά ερευνηθεί και σχολιαστεί. Η διαπίστωση αυτή, βέβαια, δεν θεωρεί περιττή την όποια νέα επιστημονική έρευνα σχετίζεται με την ελληνι- κή πρωτεύουσα. Ωστόσο, μία ιστορική εποχή έχει παραμείνει στην αφάνεια και πολ- λοί γνωρίζουν ελάχιστα γι’ αυτή. Πρόκειται για την περίοδο της Φρα- γκοκρατίας στην Αθήνα (1205-1456). Λιγοστοί ιστορικοί του 19ου αιώνα, μετρημένοι κυριολεκτικά στα δάκτυλα του ενός χεριού, και ακό- μα λιγότεροι συνάδελφοί τους του 20ού αιώνα επικέντρωσαν το ενδια­ φέρον τους σε αυτήν την περίοδο σε τούτον τον τόπο. Ο βασικότερος, ίσως, λόγος γι’ αυτήν τη μη επιλογή ήταν ότι το πλήθος των αρχαίων και των βυζαντινών ευρημάτων μονοπώλησε το επιστημονικό ενδια- φέρον όσων ασχολήθηκαν με την Αθήνα. Αντιθέτως, οι ιστορικές πη- γές και τα αρχαιολογικά τεκμήρια αυτής της περιόδου είναι σαφώς λιγότερα. Επιπροσθέτως, μεταξύ του 13ου και του 15ου αιώνα, συντε- λέστηκαν γεγονότα που άλλαξαν τον ρου της παγκόσμιας ιστορίας και κέντρισαν το ενδιαφέρον των επιστημόνων μακριά από την Αθήνα. Μεταξύ των σημαντικότερων εξ αυτών ήταν οι δύο αλώσεις της Κων- σταντινούπολης (από τους Λατίνους το 1204 και τους Οθωμανούς το 1453), η εδραίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η ανακάλυψη της αμερικανικής ηπείρου (1492), η εφεύρεση της τυπογραφίας (1455) και φυσικά οι Σταυροφορίες. Σε ό,τι αφορά τις διαχρονικές συνέπειες των τελευταίων, δεν θα πρέπει να λησμονηθεί ότι οι σύγχρονοι εξτρεμιστές ισλαμιστές εξακο- λουθούν να αποκαλούν τους Δυτικούς ως «μισητούς Σταυροφόρους», μην ξεχνώντας τους ποταμούς αίματος που προκλήθηκαν με αφορμή την υπεράσπιση των θρησκευτικών δικαιωμάτων. Μία απόρροια του παραπάνω Ιερού Πολέμου, που ξεκίνησε με το αφήγημα της απελευ- θέρωσης των Αγίων Τόπων από τους αλλόπιστους, υπήρξε και η ίδρυ- ση του Δουκάτου των Αθηνών. Το 2008, κατά τη διάρκεια μίας έρευνάς μου για τη διαχρονική καταστροφή του Παρθενώνα, έπεσαν στα χέρια μου ορισμένες φωτο- γραφίες με τον περίφημο Φράγκικο Πύργο στα Προπύλαια της Ακρό- πολης, ο οποίος έστεκε αγέρωχος στη θέση του έως τα τέλη του 19ου