Ατελείωτος δρόμος

Α Τ Ε Λ Ε Ι Ω Τ Ο Σ Δ Ρ Ο Μ Ο Σ 32 Αίμου. Αυτή η τεράστια έκταση –η Στάρα Πλάνινα, όπως λέγεται στα βουλγάρικα, το Παλιό Βουνό– σκαρφαλώνει και περιελίσσεται και χοροπηδάει μέσα από τη βόρεια Βουλγαρία από τη Σερβία ως τη Μαύρη Θάλασσα, ένα τεράστιο λιονταρόχρωμο φράγμα από αγέρωχες, στρογγυλεμένες πτυχώσεις, που σπάνια διακόπτονται από κάποια μυτερή κορυφή ή κάποια χαράδρα: ανοιχτές, ευάερες εκτάσεις και στρογγυλεμένα φουσκώματα που ανεβαίνουν όλο και ψηλότερα σε τεράστιες πεδιάδες και κοιλώματα σαν λεκάνες, όπου θα μπορούσε κανείς να δει τον λευκό δρόμο να ξεδιπλώνεται μπρο- στά για μίλια ολόκληρα και να στριφογυρίζει ανάμεσα σε λόχμες και λοφίσκους και πέρα από τα σκορπισμένα κοπάδια μέχρι να εξαφανιστεί πάνω από την τελευταία πρασινωπή πλαγιά. Πού και πού συναντούσα και ακολουθούσα μακριά καραβάνια με γαϊδούρια και μουλάρια –τη θέση τους την έπαιρναν καμήλες στα νοτιοανα- τολικά, προς το Χάσκοβο– και κάρα το ένα πίσω απ’ τ’ άλλο. Τα πιο ελαφρά τα έσερναν άλογα –σκληροτράχηλα μικρόσωμα ζώα και άχαρα, κοκαλιάρικα ηλικιωμένα άλογα– και τα πιο βαριά, φορτω- μένα με ξυλεία, τα έσερναν μαύρα βουβάλια που προχωρούσαν σκυφτά, παραπατώντας κάτω από το βάρος των ζυγών, με τα μά- τια τους να στριφογυρίζουν και τα τσαλακωμένα σαν μουστάκια κέρατά τους να χτυπάνε με αυτά των διπλανών τους. Τα ξύλινα σαμάρια των αλόγων, πάνω στα οποία οι αναβάτες κάθονταν στο πλάι, με τα πόδια να κρέμονται, έμοιαζαν τόσο δύσχρηστα όσο τα περίτεχνα κουβούκλια στις σέλες των ελεφάντων. Το κυριότερο εμπόρευμα ήταν τα καρπούζια, καθώς και τεράστια καλάθια γε- μάτα ντομάτες και αγγούρια και όλα τα κηπευτικά για τα οποία είναι ξακουστοί οι Βούλγαροι σε όλα τα Βαλκάνια. Κάθε χωριό πε- ριτριγυριζόταν από αναβαθμίδες με καλλιέργειες λαχανικών και κάθε σταγόνα νερού περνούσε μέσα από μικρής κλίμακας υδατα- γωγούς φτιαγμένους από κούφιους κορμούς δέντρων και πότιζε τη γη. «Από πού ήμουν;» ρωτούσαν οι άντρες με τα γούνινα καπέ- λα και τα ροζιασμένα χέρια. « Ot kadè? Ot Europa? Da, da », από την Ευρώπη. « Nemski? » Όχι, όχι Γερμανός: « Anglitchanin ». Πολλοί έμοια