Αρχαία Ελληνικά (Γ' Λυκείου - Ομάδα Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών)

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Η ΑΝΤΊΛΗΨΗ ΓΙΑ ΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΊΑ: […] ΤΟΥ ΑΝΘΡΏΠΟΥ 92 AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ | Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ 1η μύθους είναι και φιλόσοφος κατά κάποιον τρόπο, αφού και αυτός απορεί και θαυ- μάζει (αιτιολογικός σύνδεσμος διό ). • ὁ γὰρ μῦθος σύγκειται ἐκ θαυμασίων : Αιτιολογεί γιατί ο μύθος συνδέεται με τη φιλοσοφία, έχουν κοινό αντικείμενο/περιεχόμενο τα άξια θαυμασμού και απορίας (αιτιολογικός σύνδεσμος γάρ). • διὰ τὸ θαυμάζειν: Εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας στο ἤρξαντο φιλοσοφεῖν . Παρουσιάζει τον λόγο για τον οποίο ξεκίνησαν οι άνθρωποι να φιλοσοφούν. • διὰ τὸ φεύγειν τὴν ἄγνοιαν: Εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας στο ἐφιλοσόφη- σαν . Παρουσιάζει τον λόγο για τον οποίο οι άνθρωποι ανέπτυξαν τη φιλοσοφία. • διὰ τὸ εἰδέναι: Εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας (τελικού αιτίου) στο ἐδίωκον . Παρουσιάζει τον λόγο για τον οποίο οι άνθρωποι επεδίωκαν τη γνώση. • οὐ χρήσεώς τινος ἕνεκεν : Εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας (τελικού αιτίου) στο ἐδίωκον . Παρουσιάζει τον λόγο για τον οποίο οι άνθρωποι δεν επεδίωκαν τη γνώση. • σχεδὸν γὰρ πάντων ὑπαρχόντων τῶν ἀναγκαίων καὶ τῶν πρὸς ῥᾳστώνην καὶ δια- γωγὴν ἡ τοιαύτη φρόνησις ἤρξατο ζητεῖσθαι: Ο αιτιολογικός σύνδεσμος γὰρ αιτιο- λογεί την αμέσως προηγούμενη φράση: Μαρτυρεῖ δὲ αὐτὸ τὸ συμβεβηκός . • δι’ οὐδεμίαν χρείαν ἑτέραν : Εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας (τελικού αιτίου) στο ζητοῦμεν . Παρουσιάζει για ποιον λόγο οι άνθρωποι δεν επιζητούσαν τη φιλο- σοφία. • ὡς μόνην οὖσαν: Αιτιολογική μετοχή υποκειμενικής αιτιολογίας στο ζητοῦμεν . Εξη- γεί γιατί οι άνθρωποι επιζητούσαν τη φιλοσοφία. • μόνη γὰρ αὕτη αὑτῆς ἕνεκέν ἐστιν : Ο αιτιολογικός σύνδεσμος γὰρ αιτιολογεί την αμέσως προηγούμενη φράση που αναφέρεται στην ελευθερία της φιλοσοφίας. 3 Με ποιους όρους και με ποια μορφή ορίζονται οι χρονικές φάσεις στο κείμενο; Πρόθεση του Αριστοτέλη είναι να περιγράψει και την ιστορική πορεία της φιλοσοφίας, ώστε να φωτίσει εναργέστερα την απαρχή της και γι’ αυτό χρησιμοποιεί εκφραστικά μέσα που καταδεικνύουν την ιστορικότητα της φιλοσοφίας στη διαχρονία και τη συγ- χρονία της. Χαρακτηριστική είναι, αρχικά, η χρήση του επιρρήματος νῦν , με το οποίο η αρχή του φιλοσοφεῖν τίθεται στη συγχρονία της, εφόσον κάθε στιγμή, σε οποιοδήποτε παρόν, μπορεί κάποιος, με αφετηρία την έκπληξη, τον θαυμασμό και την περιέργεια, να αρχίσει να φιλοσοφεί. Στη συνέχεια η αιτιατική τὸ πρῶτον τοποθετεί την έναρξη του φιλοσοφεῖν στη διαχρονία της, εφόσον σε κάποια δεδομένη χρονική στιγμή στο παρελθόν, πάλι με την ίδια αφορμή, την έκπληξη, τον θαυμασμό και την περιέργεια, εμφανίστηκαν οι πρώτοι φιλόσοφοι. Η μετάβαση από το τριτοπρόσωπο παρελθοντι- κό ἐδίωκον στο πρωτοπρόσωπο παροντικό ζητοῦμεν , αν δεν έγινε για λόγους υφολο- γικής ποικιλίας, εντάσσει και τον ίδιο τον Αριστοτέλη στον χώρο της φιλοσοφίας, στη χορεία των ανθρώπων που υπηρετούν την κορυφαία επιστήμη, αυτήν που μόνη είναι ελεύθερη και καθιστά ελεύθερους και όσους την υπηρετούν.