Αρχαία Ελληνικά (Γ' Λυκείου - Ομάδα Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών)

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Η ΑΝΤΊΛΗΨΗ ΓΙΑ ΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΊΑ: […] ΤΟΥ ΑΝΘΡΏΠΟΥ 84 AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ | Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ 1η φιλοσοφία αποτελεί το μέσο για την υπέρβαση της άγνοιας, χωρίς ωστόσο να υπηρετεί καμία άλλη χρησιμότητα ή σκοπιμότητα· η φιλοσοφία είναι αυτοαναφορική, υπάρχει και νοηματοδοτείται καθ’ εαυτήν. Η φιλοσοφία και η γνώση, κατά τον Αριστοτέλη, δεν έχουν πρακτική χρησιμότητα για την κοινωνία, αποτελούν αυτοσκοπούς, αντίθετα απ’ ό,τι υποστήριζε ο Πλάτωνας, που έβλεπε στη γνώση και τη φιλοσοφία το μέσο για την ηθικοπολιτική αναγέννηση της κοινωνίας. Ο Αριστοτέλης διέκρινε τρεις περιοχές της επιστήμης/γνώσης ( ἐπιστῆμαι ή διάνοιαι ), την πρακτική, την ποιητική και τη θεωρητική: επιστήμη ποιητική πρακτική θεωρητική μαθηματική φυσική θεολογική Στον ποιητικό χώρο της επιστήμης ανήκουν οι δραστηριότητες που αποβλέπουν στην κατασκευή υλικών εργαλείων, δηλαδή οι διάφορες τέχνες, από την αρχιτεκτονική μέχρι την κατασκευή απλών εργαλείων, ενδυμάτων και υποδημάτων ή την παρασκευή τρο- φής. Η άσκησή τους προϋποθέτει γνωστική κατάρτιση και αξιοποίηση της συσσωρευμέ- νης εμπειρίας της κοινότητας σε αυτήν. Ο Αριστοτέλης κατατάσσει την ποιητική ἐπιστήμη στην κατώτερη βαθμίδα γνώσης, καθώς δεν αποβλέπει στη γνώση καθ’ εαυτήν, αλλά στη δημιουργία-παραγωγή για την κάλυψη αναγκών του πρακτικού βίου. Στο ενδιάμεσο επί- πεδο τοποθετείται η πρακτική επιστήμη , οι πρακτικές μαθήσεις/γνώσεις. Αυτές σχετίζονται με τις ανθρώπινες πράξεις, χωρίς όμως να παράγουν κάποιο συγκεκριμένο προϊόν, αλλά ανθρώπινες συμπεριφορές, οπότε και εξαρτώνται λιγότερο από την ύλη. Σε αυτές εντάσ- σονται η ηθική και η πολιτική, η διαλεκτική και η ρητορική, υπό την έννοια της τεχνικής και του εργαλείου και όχι της επιστήμης. Οι πρακτικές τέχνες, καθώς επηρεάζονται από την αστάθεια και τη μεταβλητότητα του ανθρώπινου χαρακτήρα, υπολείπονται των θεωρητι- κών επιστημών. Στο ανώτερο επίπεδο τοποθετούνται οι θεωρητικές επιστήμες , δεδομένου ότι αποβλέπουν αποκλειστικά στη γνώση και όχι στην ικανοποίηση πρακτικών αναγκών. Η ποιοτική διαφορά τους από τους προηγούμενους χώρους μάθησης συνίσταται στο ότι αποβλέπουν στη γνώση καθ’ εαυτήν, κινούνται στον χώρο της καθαρής σκέψης και μέσω αυτής στην κατά το δυνατόν αυστηρότερη θέαση και προσέγγιση της πραγματικότητας. Σε αυτόν τον χώρο ανήκει και η φιλοσοφία, η οποία, όπως προαναφέρθηκε, δεν ικανοποιεί πρακτικούς στόχους, αλλά στοχεύει αποκλειστικά στη γνώση. Η φιλοσοφία καλύπτει τον χώρο των μαθηματικών επιστημών (αφορούν πράγματα που δεν έχουν χωριστή ύπαρξη και δεν υπόκεινται σε αλλαγή, με κυρίαρχη την κατηγορία του ποσού και όχι του ποιού) και των φυσικών επιστημών (φυσική και βιολογία, αφορούν πράγματα που έχουν χωρι- στή ύπαρξη, ανήκουν στον χώρο της ύλης και της κίνησης και υπόκεινται σε αλλαγή) (οι δυο τους χαρακτηρίζονται από τον Αριστοτέλη ως δευτέρα φιλοσοφία ) και της θεολογικής