Αρχαία Ελληνικά (Γ' Λυκείου - Ομάδα Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών)

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Η ΑΝΤΊΛΗΨΗ ΓΙΑ ΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΊΑ: […] ΤΟΥ ΑΝΘΡΏΠΟΥ 80 AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ | Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ 1η κοσμολογικά ζητήματα. Θεωρούσε ως αρχή των όντων το άπειρο, δηλαδή την αιώνια και συνεχώς μεταβαλλόμενη ύλη. Επινόησε το πρώτο ηλιακό ημερολόγιο, σχεδίασε τον πρώτο χάρτη της Γης. Πρώτος διατύπωσε την άποψη ότι η Γη είναι μετέωρη και κινείται γύρω από το κέντρο του κόσμου, απέχοντας εξίσου από όλα τα σημεία της ουράνιας σφαίρας. Προσπάθησε να υπολογίσει τις αποστάσεις των πλανητών από τη Γη και τα μεγέθη τους. Σχεδίασε έναν χάρτη της ουράνιας σφαίρας, χαράζοντας την εκλειπτική κί- νηση του Ηλίου και υπολογίζοντας με εντυπωσιακή ακρίβεια τη λόξωση της εκλειπτικής (24 ο αντί της σωστής 23 ο 27 ΄ ). Με τη χρήση γνώμονα υπολόγισε τα ηλιοστάσια και τις ισημερίες. Ο Αναξίμανδρος θεωρούσε το σύμπαν ως έναν γεωμετρικά διαμορφωμένο και δομημένο χώρο. Ο Αναξιμένης (5ος αι. π.Χ.), διάδοχος του Αναξίμανδρου στη σχο- λή της Μιλήτου, θεωρούσε ως αρχή των όντων τον αέρα, μεταβαλλόμενο με την κίνησή του σε νερό, σε αιθέρα και φωτιά. Εξήγησε πρώτος ότι το φως του φεγγαριού οφείλεται στον Ήλιο και έδωσε ορθολογικές εξηγήσεις για τις εκλείψεις του Ηλίου και της Σελή- νης. Οι Πυθαγόρειοι μελέτησαν και ερμήνευσαν τις εκλείψεις και τις φάσεις της Σελήνης και διατύπωσαν νόμους για την κίνηση των πλανητών και την απόστασή τους από τον Ήλιο. Ο Αναξαγόρας από τις Κλαζομενές της Ιωνίας (αρχές 5ου αι. π.Χ.) πίστευε πως η Γη έχει τυμπανοειδές σχήμα και πως συγκρατείται στον αέρα. Θεωρούσε τον Ήλιο ως έναν διάπυρο λίθο και για τη Σελήνη πίστευε πως είναι ετερόφωτη και πως κατοικείται από ανθρώπους και άλλα όντα. Για τα άστρα υποστήριζε πως έχουν όμοια μορφή με αυτήν του Ηλίου. Μελέτησε ακόμα τους κομήτες και τους διάττοντες αστέρες και πίστευε πως οι μετεωρίτες ήταν λίθοι που στροβιλίζονται και έλκονται από τη Γη. Αλλά και μετά τους φυσικούς φιλοσόφους της Ιωνίας και άλλοι στοχαστές έστρεψαν το ενδιαφέρον τους στα ουράνια σώματα και διατύπωσαν θεωρίες για τη φύση τους και τα σχετικά με αυτά φαινόμενα, όπως ο Μέτωνας ο Αθηναίος, ο Εύδοξος ο Κνίδιος αλλά και ο Πλάτωνας και ο ίδιος ο Αριστοτέλης. Ένα άλλο ζήτημα που απασχόλησε όχι μόνο τους φυσικούς φιλοσόφους της Ιωνίας αλλά και τη δεύτερη γενιά φιλοσόφων, τον Ηράκλειτο, τον Παρμενίδη, τον Εμπεδοκλή και τον Αναξαγόρα, ήταν το θέμα της αρχής του σύμπαντος, της γέννησης των όντων και της αλλαγής, αφού βασική τους θέση ήταν πως όλα ανάγονται σε μια κοινή αρχή, μεταλ- λάσσονται όμως και δημιουργείται η ποικιλία του κόσμου μας. Ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος (γύρω στα 500 π.Χ.) πίστευε ότι τα αρχικά στοιχεία αλληλεπιδρούν διαρκώς βάσει συγκε- κριμένων νόμων, που αποσκοπούν στη διατήρηση της ισορροπίας και της αρμονίας. Ο Παρμενίδης ο Ελεάτης (γεν. περίπου 515 π.Χ.) στο κοσμολογικού περιεχομένου έργο του Βρότειαι δόξαι είχε προσδιορίσει δύο αρχικά στοιχεία για τη συμπαντική δημιουργία, το χώμα και τη φωτιά. Στη συνέχεια ο Εμπεδοκλής (μέσα περίπου 5ου αιώνα π.Χ.) δίδασκε πως τέσσερα βασικά στοιχεία, το χώμα, η φωτιά, το νερό και ο αέρας, βρίσκονται σε μια συνεχή αλλαγή, καθώς διαρκώς αναμειγνύονται και διαχωρίζονται κάτω από την επίδρα- ση της Φιλίας (αγάπης) και του Νείκους (εχθρότητας), και δημιουργούν την ποικιλία του σύμπαντος. Ο Αναξαγόρας πίστευε πως όλα υπάρχουν εξαρχής, τίποτα δε γεννιέται και