Αρχαία Ελληνικά (Γ' Λυκείου) - Τρίτος Τόμος

AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ | Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ 33 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ H ΠΟΛΙΣ 16η και δημιουργίας του, μόνο τότε μπορούμε να μιλάμε για τη φύση του συγκεκριμένου όντος. Η φύση φυσικά αφορά όχι μόνο τα έμψυχα αλλά και τα άψυχα και άλογα, ακόμα και τις κατασκευές του ανθρώπου. Η φύση του σπιτιού νοείται όταν ολοκληρωθεί η κα- τασκευή του και λάβει την τελική του μορφή, η φύση του αλόγου όταν αυτό μεγαλώσει τόσο ώστε να ανταποκρίνεται στην τελική του μορφή, η φύση του ανθρώπου όταν αυτός έχει πια ενηλικιωθεί. Οι υπόλοιπες μορφές των όντων κατά τη διαδικασία της εξέλιξής τους χαρακτηρίζονται ως προσωρινές και μεταβατικές. Ο Αριστοτέλης συνδέει τη φύση του κάθε όντος με τον σκοπό (τέλος) που καθορίζει την ύπαρξή του, τον τελικό λόγο της ύπαρξής του. «Το τέλος, το οὗ ἕνεκα , είναι εκείνο που δίδει σε κάθε ον τη μορφή του, το είδος, την πληρότητά του, και γι’ αυτό είναι το βέλτιστο. Αυτό σημαίνει ότι, όταν ένα ον φτάσει στην πληρότητά του, τότε πραγματώνει τη φύση του, δεν έχει καμιά στέρηση, είναι δηλαδή αὔταρκες . Επομένως η φύση των όντων (φυτών, ζώων και ανθρώπου) είναι δυνατόν να κατανοηθεί όταν προσέξουμε όχι μόνον το τι είναι το κάθε ον (απ’ αυτά που αναφέραμε) κατά τη γέννησή του, αλλά αν θεωρήσουμε αυτό κάτω από την προοπτική των δυνατοτήτων του, οι οποίες, όπως είναι φανερό, είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν μόνον στο μέλλον» * . Σύμφωνα με αυτή την ανάγνωση, η πόλη προήλθε εκ φύσεως, εφόσον ο άνθρωπος αναγκάστηκε από τη φύση του να μεταβεί από τις πρώτες κοινωνικές ομάδες (την οικογέ- νεια και την κώμη) στην επόμενη, την πόλη, προκειμένου να επιβιώσει, να καλύψει τις ανάγκες του και να κατακτήσει την ευδαιμονία. Ο άνθρωπος φύσει διέθετε τις δυνατότη- τες για να πραγματοποιηθούν αυτές οι μεταβάσεις και να επιτύχει μέσω της πόλεως την ευδαιμονία, ολοκληρώνοντας τη φύση του. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, τόσο η κοινωνικότητα του ανθρώπου όσο και η σύστα- ση της πόλεως ανάγονται στη φύση, είναι φυσικά φαινόμενα. Δεν αποκλείεται η συγκε- κριμένη διδασκαλία του φιλοσόφου να αποτελεί απάντηση σε ορισμένους σοφιστές που υποστήριζαν ότι οι πολιτικοί θεσμοί και οι νόμοι αποτελούν προϊόντα ανθρώπινα, κοινω- νικές συμβάσεις που έρχονται σε σύγκρουση με τις φυσικές διεργασίες ** . Η πόλη υπάρχει φύσει . Οι συλλογισμοί Ο Αριστοτέλης διατυπώνει τη θέση ότι η πόλη είναι φυσική ύπαρξη. Και για τη λογική θεμελίωση αυτής της θέσης χρησιμοποιεί κάποια επιχειρήματα, η συλλογιστική σειρά των οποίων θα μπορούσε να είναι η ακόλουθη (μαζί με τους αντίστοιχους τύπους των συλλογισμών και τις φράσεις από το κείμενο αναφοράς): * Κ. Βουδούρης, «Η ανθρώπινη φύση και η γένεση της κοινωνίας», στο Αριστοτέλης: Οντολογία, Γνωσιοθεωρία, Ηθική, Πολιτική Φιλοσοφία , εκδ. επιμ. Δ.Ζ. Ανδριόπουλος, εκδ. Παπαδήμα, Αθήνα 1997, σελ. 33. ** Αρχαία Ελληνικά, Φάκελος Υλικού, Γ΄Λυκείου, σελ. 154.