Αρχαία Ελληνικά (Γ' Λυκείου) - Τρίτος Τόμος

32 AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ | Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ – Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΡΕΤΗ 5η μικού συμφέροντος. Ο Περικλής παραινεί σε μια δημηγορία τους Αθηναίους να θέσουν υπεράνω όλων την πολιτική κοινότητα και επιχειρηματολογεί υπέρ αυτού: Ἐγὼ γὰρ ἡγοῦμαι πόλιν πλείω ξύμπασαν ὀρθουμένην ὠφελεῖν τοὺς ἰδιώτας ἢ καθ’ ἕκαστον τῶν πολιτῶν εὐπραγοῦσαν, ἁθρόαν δὲ σφαλλομένην. Καλῶς μὲν γὰρ φερόμενος ἀνὴρ τὸ καθ’ ἑαυτὸν διαφθειρομένης τῆς πατρίδος οὐδὲν ἧσσον ξυναπόλλυται, κακοτυχῶν δὲ ἐν εὐτυ- χούσῃ πολλῷ μᾶλλον διασῴζεται (Εγώ τουλάχιστον πιστεύω ότι η πόλη η οποία ακμάζει ως σύνολο ωφελεί περισσότερο τους ιδιώτες παρά αν, ενώ καθένας από τους πολίτες ευτυχεί, εκείνη ως σύνολο αποτυγχάνει. Διότι άνθρωπος που ευδοκιμεί στις ιδιωτικές του υποθέσεις, αν η πατρίδα του καταστραφεί, χάνεται και αυτός μαζί της, ενώ είναι μάλλον πολύ πιθανόν ότι θα σωθεί, αν κακοτυχεί μεν ο ίδιος, η πατρίδα του όμως ευτυχεί). γινομένη μὲν τοῦ ζῆν ἕνεκεν, οὖσα δὲ τοῦ εὖ ζῆν. Πέρα από τη φύσει προέλευση της πόλης ο Αριστοτέλης επισημαίνει ως αναγκαστικό αί- τιο της δημιουργίας της πόλης τη διασφάλιση της ζωής ( ζῆν ), ενώ ως τελικό αίτιο την εξασφάλιση της ποιοτικής ζωής ( εὖ ζῆν ). Με τον όρο εὖ ζῆν ο Αριστοτέλης εννοεί την ποιοτική ζωή, την καλή κοινωνική ζωή. Ως απαραίτητες προϋποθέσεις της καλής κοινω- νικής ζωής ( Πολιτικά 1325b13 κ.ε.) απαριθμεί τις εξής: α) επάρκεια τροφής, β) ποικιλία τεχνών και τεχνιτών, γ) επαρκής οπλισμός, δ) οικονομική ευπορία, ε) θρησκευτικοί θε- σμοί, στ) θεσμοί δικαιοσύνης. Αυτό το τελευταίο χαρακτηριστικό της πόλης θεωρείται από τον φιλόσοφο και το πιο σημαντικό * . Αναφέρει ο ίδιος ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά : «Γίνεται σαφές, λοιπόν, ότι η πόλη δεν προϋποθέτει απλώς συγκατοίκηση στον ίδιο τόπο και δεν έγινε με σκοπό μόνο να μην αδικούνται οι άνθρωποι μεταξύ τους και να εξυπηρετούνται με αμοιβαίες παροχές. Όλα αυτά είναι απαραίτητα για τη σύσταση της πόλης, αλλά και πάλι η ύπαρξη όλων αυτών δεν συνεπάγεται ακόμη την ύπαρξη πόλης. Αντίθετα πόλη είναι οι σχέσεις συνύπαρξης των οικογενειών και των γενών με σκοπό το ευ ζην, προκειμένου να επιτευχθεί τέλεια και αυτάρκης ζωή. Αυτό όμως δεν είναι εφικτό, αν οι πολίτες δεν κατοικούν στον ίδιο τόπο και δεν συνάπτουν γάμους μεταξύ τους. Έτσι καθιερώθηκαν συγγένειες εξ αγχιστείας στις πόλεις, ενώσεις γενών σε φατρίες, κοινές γιορτές με θυσίες και κοινές διασκεδάσεις. Κάτι τέτοιο όμως είναι έργο φιλίας, γιατί φιλία είναι η συμβίωση ως ελεύθερη επιλογή» ** . Διὸ πᾶσα πόλις φύσει ἔστιν, Ο Αριστοτέλης ορίζει ως φύση ενός πράγματος τη μορφή που αυτό λαμβάνει όταν ολο- κληρωθεί η εξελικτική του πορεία. Στη συνέχεια, παραθέτει τα παραδείγματα του ανθρώ- που, του αλόγου και του σπιτιού για να δείξει ότι μόνο όταν το καθετί φτάσει στην τελική του διαμόρφωση, όταν συντελεστεί ολοκληρωμένα η εξελικτική διαδικασία ανάπτυξης * Αρχαία Ελληνικά, Φάκελος Υλικού, Γ΄Λυκείου , σελ. 154. ** Αριστοτέλης, Πολιτικά , Γ, 1280b 29-34.