Αρχαία Ελληνικά (Γ' Λυκείου) - Τρίτος Τόμος

AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ | Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ 25 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ H ΠΟΛΙΣ 16η χωριών, συνεπώς και περισσότερων οικογενειών. Αποτελεί δηλαδή το τέλος της φυσικής εξέλιξης και την ανάπτυξη αυτών των πρώτων μορφών κοινωνίας, τη φύσει ολοκληρω- μένη, τέλεια κοινωνία, η οποία ικανοποιεί και υψηλότερες της κώμης ανάγκες του ανθρώ- που, τις ηθικές ανάγκες. Σκοπός της δεν είναι μόνο η εξασφάλιση της επιβίωσης, του ζῆν , που εξάλλου και η κώμη επεδίωκε και εξασφάλιζε, αλλά η ευδαιμονία, το εὖ ζῆν , που ακολουθεί μετά το υπέρτατο αγαθό της αυτάρκειας. Η ευδαιμονία αναφέρεται στην ανώ- τερη κοινωνικά και ποιοτικά ζωή, την οποία ο Αριστοτέλης θεωρεί ως το ύψιστο αγαθό. Και η ευδαιμονία, λέει ο Αριστοτέλης, είναι ψυχῆς ἐνέργειά τις κατ’ ἀρετὴν τελείαν , πρόκει- ται δηλαδή για ενέργεια της ψυχής σύμφωνα με τους κανόνες της τέλειας αρετής. Πρόκειται επομένως για μια κοινωνία που, καθώς σχηματίζεται από αρκετές κώμες, οδηγεί στο τέλος, πρόκειται για την τέλειον πόλιν , την ολοκληρωμένη πόλη. Στον αρχαι- οελληνικό χώρο αυτή η κοινωνία είναι γνωστή με τον όρο πόλις-κράτος. (Για τα χαρακτη- ριστικά της πόλης-κράτους κατά τον Αριστοτέλη βλέπε παρακάτω: αἱ πρῶται κοινωνίαι· ἡ πόλις. Ένας πρώτος ορισμός της πόλης Σε αυτήν την ενότητα ο Αριστοτέλης επιχειρεί να δώσει έναν πρώτο ορισμό της πόλης με έμφαση στα γενετικά χαρακτηριστικά της και ακολουθώντας την κλασική δομή του ορι- σμού, με διακριτική παράθεση της οριστέας έννοιας, του προσεχούς γένους (genus proximum), δηλαδή της ευρύτερης κατηγορίας στην οποία εντάσσεται η έννοια, και της ειδοποιού διαφοράς (specifica differentia), δηλαδή του ιδιαίτερου εκείνου γνωρίσματος που διαφοροποιεί την έννοια του γένους από τις όμοιές της έννοιες, ώστε να προκύψει η οριστέα έννοια. Οριστέα έννοια είναι η πόλις . Προσεχές γένος της πόλης είναι η κοινωνία ( κοινωνίαν τινὰ οὖσαν ), ενώ η ειδοποιός διαφορά της είναι το αγαθό στο οποίο αποβλέ- πει, το οποίο είναι το ανώτερο από όλα τα αγαθά των άλλων κοινωνιών, και είναι η ευ- δαιμονία των πολιτών ( μάλιστα δὲ καὶ τοῦ κυριωτάτου πάντων ). Η πόλη επιδιώκει το συμ- φέρον του συνόλου των πολιτών, σε αντίθεση με άλλες μορφές κοινωνίας, που επιδιώ- κουν κάποιο επιμέρους αγαθό για το συμφέρον των μελών τους. Αναλυτικότερα: α. Οριστέα έννοια: Αὕτη δ’ ἐστὶν ἡ καλουμένη πόλις καὶ ἡ κοινωνία ἡ πολιτική. Ο Αριστοτέλης προσθέτει στον ορισμό της έννοιας πόλις τον χαρακτηρισμό «πολιτική κοινωνία». Εννοεί δηλαδή την οργανωμένη πολιτειακά κοινωνία, που χαρακτηρίζεται από αυτάρκεια, αυτονομία, ελευθερία, θεσμούς και πολίτευμα. Αναφερόμαστε λοιπόν στην πόλη-κράτος, όπως έγινε γνωστή στον αρχαίο ελληνικό κόσμο. β. Έννοια του προσεχούς γένους: κοινωνίαν τινὰ οὖσαν. Η ετυμολογία της λέξης κοινωνία παραπέμπει στα επίθετα κοινωνὸς και κοινὸς και στο ρήμα κοινωνῶ , που στα αρχαία ελληνικά σημαίνει συμμετέχω, μοιράζομαι ή κάνω κάτι