Αρχαία Ελληνικά (Γ' Λυκείου) - Τρίτος Τόμος

24 AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ | Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ – Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΡΕΤΗ 5η πράξεις των ανθρώπων ως ατόμων και η εὐδαιμονία της πόλεως εξαρτάται πάλι από τις πράξεις των ανθρώπων αλλά ως πολιτών. Όλα αυτά βέβαια οδηγούν στην άποψη του Αριστοτέλη για την ηθική φιλοσοφία, που τη θεωρεί μέρος της πολιτικής φιλοσοφίας (βλέπε και Αρχαία Ελληνικά, Φιλοσοφικός Λόγος, Γ΄Λυκείου , σελ. 164). μάλιστα δὲ καὶ τοῦ κυριωτάτου πάντων ἡ πασῶν κυριωτάτη καὶ πάσας περιέχουσα τὰς ἄλλας Ο Αριστοτέλης χαρακτηρίζει την πόλη ως πασῶν κυριωτάτη πολιτική κοινότητα. Η δικαι- ολόγηση του χαρακτηρισμού του αυτού έχει ως εξής: Η πόλη αποτελεί μια μορφή κοινωνικής συγκρότησης και προήλθε εξελικτικά από τις πρώτες κοινωνικές οντότητες, την οἰκία και την κώμη . «Η οἰκία και η κώμη αποτελούν ατελείς μορφές ανθρώπινης κοινωνίας, γιατί δεν μπορούν να εξασφαλίσουν στα μέλη τους την πληρότητα των σχέσεων και την ολοκλήρωση της κοινωνικής φύσης του αν- θρώπου. Η οἰκία περιλαμβάνει, κατά τον Αριστοτέλη, μόνο τη συζυγική σχέση άνδρα-γυ- ναίκας, τη σχέση πατέρα-τέκνων και τη σχέση δεσπότη-δούλου. Η κώμη είναι μια μικρή κοινότητα ανθρώπων, π.χ. ένα χωριό. Η κώμη διευρύνει αυτόν τον κύκλο ικανοποιώντας κάποιες περαιτέρω ανάγκες, πρωταρχικά οικονομικές. Έτσι, οἰκία και κώμη διασφαλίζουν τη ζωή ( ζῆν ), δεν μπορούν όμως να παράσχουν την καλή ζωή ( εὖ ζῆν ), την αυτάρκεια δηλαδή και την ευτυχία. Αυτό, όπως είδαμε, είναι έργο της πόλεως» * . Ως εξέλιξη, λοιπόν, αυτών η πόλη χαρακτηρίζεται ανώτερή τους τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά, από το γεγονός ότι περιέχει ως υποσύνολά της τις προηγούμενες αυτές κοινω- νικές οντότητες. Εξάλλου, βάσει της τελ(ε)ολογικής θεώρησης, κάθε κοινωνική οντότητα έχει από τη φύση της προορισμό την επίτευξη κάποιου τέλους, κάποιου σκοπού, καθώς ἡ φύσις οὐθὲν μάτην ποιεῖ . Οι κοινότητες αναλόγως της φύσης τους επιδιώκουν ανάλογης αξίας αγαθά, οι κατώτερες και ατελέστερες κατώτερα και οι ανώτερες και πληρέστερες ανώτερα. Η πόλη ως ανώτερη και πληρέστερη όλων θα επιδιώκει και το κυριώτατον πά- ντων αγαθό, δηλαδή την ευδαιμονία. Η κοινότητα βέβαια που στοχεύει στο κυριώτατον πάντων αγαθό δεν μπορεί παρά και η ίδια να χαρακτηρίζεται ως πασῶν κυριωτάτη . Ακόμη, οι άνθρωποι ως άτομα επιδιώκουν το ανώτερο για τους ίδιους αγαθό. Ως πο- λίτες επιδιώκουν το ανώτερο για τους ίδιους αγαθό στο πλαίσιο της πόλης και όλοι μαζί ως σύνολο, ως πόλη, επιδιώκουν το ανώτερο για όλους αγαθό. Αυτό είναι η ευδαιμονία της πόλης. Άρα η πόλη αποτελεί την πασῶν κυριωτάτη πολιτική κοινότητα. Αὕτη δ’ ἐστὶν ἡ καλουμένη πόλις καὶ ἡ κοινωνία ἡ πολιτικὴ Ανώτερη όλων των κοινωνικών οντοτήτων αξιολογικά θεωρείται από τον Αριστοτέλη η πόλη ( ἡ πόλις ), η πόλη-κράτος. Αυτή η μορφή κοινωνικής συμβίωσης αποτελεί τον υψη- λότερο και ανώτερο τύπο κοινωνίας, γιατί σχηματίστηκε από τη συνένωση περισσότερων * Αρχαία Ελληνικά, Φάκελος Υλικού, Γ΄Λυκείου , σελ. 154.