Αρχαία Ελληνικά (Γ' Λυκείου) - Δεύτερος Τόμος

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Η ΠΑΙΔΕΙΑ […] ΤΟ ΧΡΕΟΣ ΤΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ 24 AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ | Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ 3η Perceval Frutiger, ο οποίος πρότεινε να διακριθούν οι «πλατωνικοί μύθοι» σε αλληγορίες και μύθους γενεσιολογικούς και παραεπιστημονικούς με βάση τρία κριτήρια: 1. Η αλληγορία αποτυπώνει μια κατάσταση, σαν ένας ακινητοποιημένος παραστατικός πίνακας, όπου τίποτα δεν εξελίσσεται και όλα είναι εξαρχής δεδομένα. Ο μύθος, αντίθετα, έχει εξέλιξη και δυναμική διάσταση, εντός του δεν περιγράφεται απλώς μια κατάσταση αλλά εκτίθεται επίσης μια ιστορία και συναρμολογείται μια αλληλουχία συμβάντων. 2. Η αλληγορία παρουσιάζει τυπικές ανθρώπινες καταστάσεις και, όπως η παραβολή, έχει την αξία μιας γενικότητας. Ο μύθος παρουσιάζει δρώντα πρόσωπα και τη δράση στην εξέλιξή της, με εξατομικευμένο τρόπο σε συγκεκριμένο χρόνο και τόπο. 3. Η αλληγορία παρέχει σαφείς ενδείξεις ώστε να οδηγηθούμε απρόσκοπτα στο αυ- θεντικό της νόημα, και ο συγγραφέας μάς κατευθύνει ώστε να αποκωδικοποιήσουμε τους συμβολισμούς που χρησιμοποιεί. Ο μύθος κρατά συγκεκαλυμμένο το διδακτικό του νόημα και ο συγγραφέας περιορίζεται σε κάποια σημεία σε έμμεσες υποδηλώσεις. Ο Frutiger κατέληξε στο συμπέρασμα πως οι αλληγορίες δεν είναι παρά απλές παρο- μοιώσεις, εικόνες, αναλογικές απεικονίσεις, που δε δικαιολογείται να εξομοιώνονται με τους μύθους, και πολλοί μελετητές έκτοτε χρησιμοποιούν τον χαρακτηρισμό αλληγορία για την απεικόνιση του σπηλαίου του Πλάτωνα. Ωστόσο δε λείπουν και οι διαφορετικές προσεγγίσεις. Ασκώντας κριτική στην ανάλυ- ση του Frutiger, ο Pierre-Maxime Schuhl χαρακτηρίζει υπερβολικά αυστηρή την ανάλυσή του και την πλατωνική εικόνα του σπηλαίου ως μύθο αναφέροντας: «Μου φαίνεται ότι γινόμαστε υπερβολικά αυστηροί αποκλείοντας από τον κατάλογο των μύθων το σπήλαιο της Πολιτείας , επειδή ανταποκρίνεται περισσότερο στον ορισμό της αλληγορίας· πρό- κειται πάντοτε για το ίδιο σχήμα σκέψης, που μεταφράζει σε κατ’ αίσθηση όρους νοητές αλήθειες. Αυτό το σχήμα της σκέψης δεν είναι τόσο μακριά από εμάς όσο φαίνεται να το πιστεύει ο P. Frutiger, όταν… συγχωρεί τον Πλάτωνα για το ότι εκφράστηκε κατά τρόπο που μπορεί να φανεί ασυνήθιστος σε μερικούς στοχαστές». * Οι R. C. Cross και A. D. Woorley στο Plato’s Republic. A Philosophical C ο mmentary (1964) θεωρούν την πλατωνική εικόνα του σπηλαίου αλληγορία, όπως και ο Gregory Vlastos στο Platonic Studies (Princeton University Ρress, 1981). Ο W. K. C. Guthrie στο Α history of Greek Ρhilosophy (1986) τη χαρακτηρίζει μύθο, το ίδιο και ο Genevieve Droz στο Les mythes Ρlatοniciennes . Ο Richard Kraut στο The defence of justice in the Republic (1992) τη χαρακτηρίζει παραβολή. Ο Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλος θεωρεί τον πλατωνικό μύθο μια αυθύπαρκτη αισθητική μορφή και όχι αλληγορία: «Ο μύθος δεν είναι αλληγορία, όπως νομίζουν μερικοί, αλλά αυθύπαρκτη αισθητική μορφή, που έχει τις ρίζες της στην ψυχή και στην προσπάθειά της να συλλάβει την ιδέα. Η αλληγορία έχει την τάση να προσωποποιεί εκείνο που θέλει να παραστήσει, την αγάπη, τη θρησκεία κ.λπ . Τα μεταβάλλει σε πρόσωπα, σε αντικείμενα. Είναι έργο της επινόησης, όχι έργο της φαντασίας. Ο μύθος δεν είναι επινόημα, είναι ποί- * Schuhl Pierre-Maxime, La fabulation platonicienne , Vrin, Paris, 1968, σ . 18.