Από τη σφαγή της Χίου στην έξοδο του Μεσολογγίου

ΝΙΚΟΛΑΟΣ Α. ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ 48 σιωτικό τουλάχιστον χώρο. Για παράδειγμα, η αποτυ- χία της Επανάστασης στη Χίο αποθάρρυνε τον Φιλικό Παλαιολόγο Λεμονή να ξεκινήσει ενέργειες για την απελευθέρωση της Μυτιλήνης, ενώ οι πρόκριτοι της Καλύμνου, της Τήλου και της Λέρου δήλωσαν, έντρο- μοι, την υποταγή τους στον σουλτάνο, πληρώνοντας μάλιστα τους οφειλόμενους φόρους τους. 48 Από την άλλη πλευρά όμως, σε ένα διεθνές επίπεδο, η κατα- στροφή αυτή συνετέλεσε, περισσότερο από κάθε άλλη πολεμική πράξη έως εκείνη τη στιγμή, στην πρόκληση του ενδιαφέροντος της Ευρώπης για το Ελληνικό Ζή- τημα και αναζωπύρωσε το φιλελληνικό κίνημα. 49 Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η σφαγή των Χίων και η καταστροφή του νησιού οδήγησαν, μέσα στην τραγικότητά τους, στην ενίσχυση της υποστήριξης για τους επαναστατημένους Έλληνες και στη συνειδη- τοποίηση της σκληρής καταστολής που λάμβανε χώρα στο επαναστατημένο έδαφος από την οθωμανική πλευ- ρά. Με άλλα λόγια, τα γεγονότα της Χίου κατέδειξαν στους Ευρωπαίους ότι ήταν αδύνατη πλέον η συνύπαρ- ξη των Ελλήνων με τους Οθωμανούς στα επαναστα- τημένα μέρη και επομένως αδύνατος ο όποιος συμβι- βασμός τους. 50 Για την περίπτωση της Βρετανίας, οι σφαγές στη Χίο αποτέλεσαν την αιτία να δραστηριο- ποιηθεί και το βρετανικό κοινό και να εκδηλώσει ένα δραστήριο φιλελληνικό κίνημα, καθώς μέχρι εκείνη τη