Άνδρας με κόκκινο μανδύα

J U L I A N B A R N E S 12 Ο πίνακας φιλοτεχνήθηκε τέσσερα χρόνια πριν από εκείνο το ταξίδι στο Λονδίνο. Ο απεικονιζόμενος –ο κοινός θνητός με το ιταλικό όνομα– είναι τριάντα πέντε ετών, ωραίος, γενειοφόρος, και κοιτάζει γεμάτος αυτοπεποίθηση προς τα αριστερά. Είναι ανδροπρεπής, αν και λεπτοκαμωμένος · και καθώς παρατηρούμε τον πίνακα, μετά την πρώτη εντύπωση που μας κάνει να νομί­ ζουμε πως «αφορά αποκλειστικά το ένδυμα», αντιλαμβανόμαστε ότι δεν είναι έτσι. Πολύ περισσότερο, αφορά τα χέρια. Το αρι­ στερό στηρίζεται στη μέση· το δεξί ακουμπά στο στήθος. Τα δάχτυλα είναι το πιο εκφραστικό μέρος του πορτρέτου. Καθένα τους είναι σχεδιασμένο διαφορετικά: εντελώς τεντωμένο, μισο­ λυγισμένο, εντελώς λυγισμένο. Αν μας ζητούσαν να μαντέψου­ με τυφλά το επάγγελμα του άνδρα, ίσως τον θεωρούσαμε δεξιο­ τέχνη του πιάνου. Το δεξί χέρι στο στήθος, το αριστερό στη μέση. Ίσως πάλι, πιο υπαινικτικά, το δεξί χέρι στην καρδιά, το αριστερό στην οσφύ. Ήταν σκόπιμο εκ μέρους του καλλιτέχνη; Τρία χρόνια αργότερα, ζωγράφισε το πορτρέτο μιας γυναίκας της υψηλής κοινωνίας που προκάλεσε σκάνδαλο στο Σαλόν, την επίσημη έκθεση ζωγραφι­ κής της Ακαδημίας Καλών Τεχνών του Παρισιού. ( Ήταν δυνατόν να σοκαριστεί το Παρίσι της Μπελ Επόκ; Ασφαλώς · και μπορού­ σε να είναι εξίσου υποκριτικό με το Λονδίνο.) Το αριστερό χέρι του άνδρα μπλέκεται στο ένα από τα δύο κορδόνια που τυλίγουν χαλαρά τη μέση του, επαναλαμβάνοντας το μοτίβο του κορδο­ νέτου που συγκρατεί τις κουρτίνες. Το μάτι τα ακολουθεί ώσπου φτάνει στον περίπλοκο κόμπο, από τον οποίο κρέμεται μια με­ γάλη άλικη φούντα. (Πού είναι το ταίρι της; Φαίνεται πως είναι γραπωμένη με το δεξί χέρι, εκείνο που ακουμπά στο μέρος της καρδιάς.) Τούτη η φούντα κρέμεται ακριβώς κάτω από τη βου­ βωνική χώρα, όμοια με πέος άλικου ταύρου. Ήταν ηθελημένο από την πλευρά του ζωγράφου; Ποιος θα μπορούσε να το πει; Ο ίδιος δεν άφησε καμιά σημείωση σχετικά με τον πίνακα. Αλλά ήταν πανούργος και συνάμα υπέροχος ζωγράφος, ένας ζωγράφος