Άνδρας με κόκκινο μανδύα

Α Ν Δ Ρ Α Σ Μ Ε Κ Ο Κ Κ Ι Ν Ο Μ Α Ν Δ Υ Α 11 ροπτική υποτίμηση–, ο ζωγράφος, λοιπόν, απαντά: «Ο πίνακας δεν αφορά εσάς , αφορά αποκλειστικά το ένδυμα». Και είναι αλή­ θεια ότι, όπως συνέβη και με την κόκκινη ρόμπα δωματίου, οι μεταγενέστερες γενιές θυμούνται περισσότερο το ρούχο παρά τον νεαρό ένοικό του. Η τέχνη διαρκεί περισσότερο από το ατο­ μικό καπρίτσιο, το οικογενειακό όνομα και την κοινωνική ορθο­ δοξία· η τέχνη έχει πάντα τον χρόνο με το μέρος της. Οπότε ας συνεχίσουμε με το απτό, το συγκεκριμένο, το καθη­ μερινό: τον κόκκινο μανδύα. Ιδού πώς συναντήθηκα πρώτη φο­ ρά με το ζωγραφικό έργο και με τον άνθρωπο: το 2015, στη National Portrait Gallery του Λονδίνου· ο πίνακας ήταν δάνειο από την Αμερική. Λίγες αράδες πιο πάνω ονόμασα το ρούχο ρόμπα δωματίου – αλλά ούτε αυτό είναι εντελώς σωστό. Σίγουρα δεν φοράει πιτζάμες από κάτω – εκτός και αν αυτές οι πλούσιες μανσέτες και ο δαντελωτός γιακάς ανήκουν σε κάποιο νυχτικό, πράγμα που φαίνεται απίθανο. Μήπως αποκαλούμε ένα τέτοιο ρούχο ένδυμα ημέρας; Ο κάτοχός του μόλις έχει σηκωθεί από το κρεβάτι. Ξέρουμε ότι ο πίνακας φιλοτεχνήθηκε στη διάρκεια αρκετών συναντήσεων αργά το πρωί, μετά το πέρας των οποίων ο καλλιτέχνης και το μοντέλο του γευμάτιζαν μαζί · ξέρουμε επί­ σης ότι η σύζυγος του απεικονιζόμενου είχε μείνει κατάπληκτη από τη θηριώδη όρεξη του ζωγράφου. Ξέρουμε ότι ο απεικονι­ ζόμενος βρίσκεται στην κατοικία του, επειδή μας το λέει ο τίτλος του πίνακα. Αυτή η «κατοικία» αποτυπώνεται με μια βαθύτερη απόχρωση του κόκκινου: ένα μπορντό φόντο που αναδεικνύει την κεντρική άλικη μορφή. Υπάρχουν βαριές κουρτίνες στερεω­ μένες στον τοίχο με κορδονέτο και μια ακόμα, διαφορετική λω­ ρίδα υφάσματος, και τα πάντα μοιάζει να λιώνουν και να χωνεύο­ νται σ’ ένα πάτωμα στο ίδιο μπορντό χρώμα, χωρίς κάποια φα­ νερή διαχωριστική γραμμή ανάμεσά τους. Όλα αποπνέουν με­ γάλη θεατρικότητα: η υπεροψία δεν εντοπίζεται μόνο στην πόζα του μοντέλου αλλά και στο ζωγραφικό ύφος.