Η άγνωστη πλευρά του Βυζαντίου: Ιστορικά παράδοξα

14 ΗΑΓΝΩΣΤΗΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ: ΙΣΤΟΡΙΚΑΠΑΡΑΔΟΞΑ σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή. Οργάνωναν τις ιπποδρο­ μίες, εκτελούσαν δημόσια έργα, είχαν καθήκοντα πολιτοφυ­ λακής και σημαντικό πολιτικό ρόλο. Στον ιππόδρομο επευφη­ μούσαν τον αυτοκράτορα ή καυτηρίαζαν ενέργειές του και πολλές φορές ζητούσαν την τιμωρία κρατικών αξιωματούχων. Ήταν, με λίγα λόγια, η φωνή του λαού. Με τη στάση του «Νίκα» ο Ιουστινιανός επέφερε μεγάλο πλήγμα σε αυτούς και έτσι, με την πάροδο του χρόνου, η λαϊκή συμμετοχή στην πολιτική ζωή και οι λαϊκές ελευθερίες καταργήθηκαν, παρόλο που για κάποιο διάστημα ακόμα οι δήμοι έπαιξαν ρόλο στα πολιτικά δρώμενα (εκθρόνιση Φωκά, Ιουστινιανού Β΄ κ.λπ.). Η διοικητική οργάνωση της αυτοκρατορίας πέρασε από διάφορα στάδια. Αρχικά, οι επαρχίες του κράτους διαιρέθηκαν σε 4 πολύ μεγάλες διοικητικές περιφέρειες, τις «υπαρχίες», που διαιρούνταν σε «διοικήσεις» και αυτές σε «επαρχίες». Από τον 7ο αιώνα η διοικητική οργάνωση του κράτους αλλάζει. Η αυτοκρατορία αρχίζει να οργανώνεται σε διοικητικές περιφέ­ ρειες που ονομάζονται «θέματα». Σε αυτά επικεφαλής είναι ο στρατηγός, ο οποίος συγκεντρώνει την πολιτική και τη στρα­ τιωτική εξουσία. Οι επικεφαλής ορισμένων μεγάλων θεμάτων ονομάζονται «κατεπάνω». Στην κεντρική διοίκηση εμφανίζο­ νται ανώτατοι υπάλληλοι που ονομάζονται «λογοθέτες», ένα αξίωμα ανάλογο με αυτό των σημερινών υπουργών. Η απονομή της δικαιοσύνης ήταν κατεξοχήν έργο του αυ­ τοκράτορα. Οι δικαστές απένεμαν εξ ονόματός του το δίκαιο. Ο ίδιος δίκαζε εγκλήματα εσχάτης προδοσίας ή άλλα εγκλή­ ματα ανώτατων αξιωματούχων. Μπορούσε όμως να δικάσει και κοινές υποθέσεις, αν κάποιος προσέφευγε με αίτησή του σε αυτόν. Στις αποφάσεις των δικαστηρίων α΄ και β΄ βαθμού μπορούσαν οι ενδιαφερόμενοι να ασκήσουν έφεση στον αυ