Οι 7 ηγέτες του πολέμου

20 ή η επικαιρότητα –οικονομική κρίση, επανάσταση, ξένη κατοχή κτλ.– διασταυρώνονταν με τη ζωή του. Όμως στο παρόν βιβλίο αντιστρέφω την οπτική και παρατηρώ τη συμπεριφορά των ηγετικών μορφών, μια ακραία κατάσταση, αφού βρίσκονται διαρκώς μπροστά σε διλήμ- ματα που πρέπει να επιλύσουν – προσεγγίζοντάς τους, αντιλαμβα- νόμαστε ευκολότερα τη φύση των λύσεων που επιλέχθηκαν, κατα- λαβαίνουμε πώς αντέδρασαν απέναντι στην Ιστορία, εάν επηρέασαν ή όχι την κοινωνία και τις εξελίξεις της. Αλλά κι η προσωπική, ακόμα κι η ιδιωτική τους ζωή μπορεί να αποτελεί εξίσου αίνιγμα, να έχει εμπλακεί στη δράση τους. Ακριβώς αυτό το ερώτημα έθεσε και ο Όρσον Ουέλς στην ταινία του Ο Πολίτης Καίην (1940). Ποιο μπορεί να ήταν το μυστικό της ζωής αυτού του άνδρα, επίσης ανθρώπου της εξουσίας, ώστε η τε- λευταία του λέξη να είναι «Rosebud», το όνομα του μικρού του έλκη- θρου της μακρινής του παιδικής ηλικίας... Έτυχε άραγε ορισμένοι από τους ηγέτες του Β΄ Παγκόσμιου πο- λέμου να παρακινηθούν, εν μέρει ή ενίοτε, από κάποιο κίνητρο, συνειδητό ή μη, εξίσου ισχυρό με τη λογική της Ιστορίας; Διασταυρώνοντας τους μηχανισμούς αυτών των δύο τρόπων έρευνας, οδηγηθήκαμε σε αρκετές διαπιστώσεις, τις οποίες θα ήταν αδύνατον να φέρουν στο φως οι παραδοσιακές προσεγγίσεις μιας μεμονωμένης βιογραφίας ή της γενικής ιστορίας. Η δε επιλογή των πρωταγωνιστών επιβάλλεται από μόνη της: ήταν άλλοτε επτά, άλλοτε οκτώ ή έξι, αφού δεν ήταν όλοι τους παρόντες από την αρχή έως το τέλος της τεράστιας αυτής σύρραξης. Ας θυμί- σουμε ωστόσο ότι πρόκειται για τους Χίτλερ και Μουσσολίνι, Τσώρ- τσιλ, Ρούζβελτ, Χιροχίτο, Στάλιν, Τσιανγκ Κάι Σεκ, Ντε Γκωλ... στους οποίους, ανάλογα με την περίσταση, έρχονται να προστεθούν κι άλλοι. Γνωρίζω πολύ καλά ότι η μελέτη της συμπεριφοράς των ηγετών έχει