1821: H Δημιουργία ενός έθνους-κράτους

23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ τους Βυζαντινούς προνοιάριους μεταμορφώθηκαν σε μουσουλ- μάνους τιμαριώτες. Επίσημη ηγετική τάξη των χριστιανών υπήρξε ο ανώτερος κλήρος. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο λει- τούργησε ως κορυφή της ιεραρχίας των χριστιανών ιθυνόντων έως την Ελληνική Επανάσταση. Η διοικητική αριστοκρατία των χριστιανών που υπηρετού- σε την Υψηλή Πύλη ήταν στην αφετηρία της προϊόν της εμπο- ρικής ανάπτυξης στο Αιγαίο και ιδιαίτερα στη Χίο. Η ευμάρεια της νήσου ενίσχυσε την εκπαίδευση και ενθάρρυνε τον κοσμο- πολιτισμό των κατοίκων της. Η μετάβαση όμως Χιωτών εμπό- ρων στο Φανάρι της Κωνσταντινούπολης και η ανάδειξή τους ως ομάδας επίλεκτων στην οθωμανική διοίκηση τους μετα- μόρφωσε (όπως και τις άλλες ομάδες που ακολούθησαν) σε παραδοσιακά στοιχεία της οθωμανικής κοινωνίας των ιθυνό- ντων. Η παρακμή αυτής της κοινωνίας στην οποία εντάχθηκαν παρέσυρε τελικά και τους ίδιους. Ως ηγεμόνες (βοεβόδες) της Μολδαβίας και της Βλαχίας οι Φαναριώτες αντικατέστησαν τους αναξιόπιστους για τους Οθω- μανούς Ρουμάνους οσποδάρους μετά τη σύμπραξή τους με τους Ρώσους κατά τον πόλεμο του 1711. Μολονότι οι Φαναριώτες διατήρησαν το ενδιαφέρον τους για τον Διαφωτισμό, η πλήρης ταύτισή τους με την ευνοιοκρατική, πελατειακή κουλτούρα της Πύλης τούς εξασφάλισε μεν τη νομή της εξουσίας τους και τη μακροβιότητα σε άλλα υψηλά αξιώματα, αλλά τους απέκλεισε από το να γίνουν οι ταγοί του έθνους και εκσυγχρονιστικό πρότυπο στην ευρωπαϊκή του πορεία 1 . 1 Christine Philliou, «Communities on theVerge: Unraveling the Phanariot Ascendancy inOttoman Governance», Comparative Studies in Society and History 51 (1), 2009, σ. 151-154, 175-181.