1821: H Δημιουργία ενός έθνους-κράτους

34 1821: Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΊΑ ΕΝΌΣ ΈΘΝΟΥΣ-ΚΡΆΤΟΥΣ απόγειο της δύναμής του το 1807 κατείχε την Πελοπόννησο, τη Στερεά, μεγάλο τμήμα της Εύβοιας, της Θεσσαλίας, της Μα- κεδονίας, την Αχρίδα, την Ήπειρο και τη νότια Αλβανία. 12 Με την άνοδο του Μαχμούτ το 1808 η τύχη του Αλή άλλαξε. Η μετάθεση του Βελή, γιου του Αλή πασά, από το πασαλίκι του Μοριά στο αντίστοιχο της Λάρισας υπήρξε ένδειξη της δυσαρέ- σκειας του νέου σουλτάνου. Όταν ο Μαχμούτ απαλλάχθηκε από τον πόλεμο με τη Ρωσία το 1812, αποφάσισε να λάβει μέτρα ενάντια στους διάφορους εξεγερμένους πασάδες. Έτσι, περιόρισε σταδιακά τις εξουσίες του Αλή σε διάφορες περιοχές και άρχισε να συγκεντρώνει δυνάμεις για να τον χτυπήσει. Η νέα σερβική εξέγερση πρόσφερε ωστόσο περίοδο χάριτος στον τοπάρχη των Ιωαννίνων, ο οποίος φαίνεται ότι ενίσχυε μυστικά τους Σέρβους. Όταν ο Αλή αποπειράθηκε να δολοφονήσει τον εχθρό του, Ισμαήλ Πασόμπεη, στην Κωνσταντινούπολη, ο σουλτάνος τον κάλεσε, το 1820, να παρουσιαστεί μπροστά του μέσα σε σαρά- ντα μέρες. Το τελεσίγραφο έσπρωξε τον Αλή στην τελική ανταρ- σία, για την οποία προετοιμαζόταν επί πολλά χρόνια. Η αδυ- ναμία του οθωμανικού κέντρου να ασκήσει έλεγχο στην περι- φέρεια της αυτοκρατορίας εξέθρεψε τις εξεγέρσεις των αγιά- νηδων εναντίον του. Από τους περισπασμούς αυτούς επωφε- λήθηκαν και οι Έλληνες. Ο Μαχμούτ καθαίρεσε τον Αλή από το αξίωμα του δερβετζή πασά, το οποίο κατείχε επί 33 συναπτά έτη. Όμως η απόφαση αυτή χρειάστηκε έναν χρόνο για να υλοποιηθεί. Υπό την εξουσία του Αλή ζούσαν 1,5 εκατομμύριο 12 Διονύσης Σκιώτης, «Η κρίση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας», Ιστο- ρία του Ελληνικού Έθνους, ό.π., σ. 378-382· του ιδίου, «Από ληστής πασάς. Τα πρώτα βήματα στην άνοδο του Αλή Πασά των Γιαννίνων», Θησαυρίσματα 6 (1969), σ. 257-290.