1821: H Δημιουργία ενός έθνους-κράτους

28 1821: Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΊΑ ΕΝΌΣ ΈΘΝΟΥΣ-ΚΡΆΤΟΥΣ και σε ορισμένα μέρη, όπως στη Χαλκίδα και την Κύθνο, είχαν καταργήσει τα χριστιανικά δικαστήρια. Στα περισσότερα νησιά η σχετική αυτονομία των κοινοτήτων εξασφάλιζε συνήθως αποκλειστική δικαιοδοσία των χριστιανών. Το οθωμανικό δίκαιο, το οποίο υπήρξε κράμα θρησκευτικής και πολιτικής νομοθεσίας, ήταν το κυρίαρχο δίκαιο στην οθω- μανική επικράτεια. Όποιοι χριστιανοί είχαν την απρονοησία να καταφύγουν στον Τούρκο δικαστή (καδής) δικάζονταν σύμ- φωνα με το μουσουλμανικό δίκαιο. Οι διατάξεις που αφορού- σαν τις σχέσεις χριστιανών και μουσουλμανικού κράτους μη- δένιζαν τη δυνατότητα των πρώτων να δικαιωθούν έναντι των κυριάρχων. Στις διαφορές μεταξύ χριστιανών που έφταναν στα οθωμανικά δικαστήρια αποφασιστικό ρόλο έπαιζε η εξαγορά του δικαστή από τον ισχυρότερο διάδικο. 7 Το εθιμικό δίκαιο της Τουρκοκρατίας έγινε, όπως και πολ- λά έργα του λαού, αντικείμενο άμετρου θαυμασμού από κατο- πινούς μελετητές. Ακόμα και η παρανομία του κλέφτικου βίου αποτιμήθηκε μέσα σε ένα εθιμικό κανονιστικό πλαίσιο, ενώ το βυζαντινό-ρωμαϊκό δίκαιο, το οποίο αποτέλεσε τη βάση κάθε γραπτού δικαίου, αποδόθηκε στις συντηρητικές δυνάμεις της κοινωνίας 8 . Ο σημαντικότερος ιστορικός του δικαίου Νικόλαος Πανταζόπουλος, παρά τον θαυμασμό του για το εθιμικό δίκαιο, αναγνωρίζει ότι ήταν «κατατμημένο και πολύμορφο». Το επί- σημο δίκαιο αντίθετα, αν και «δύσκαμπτο», ήταν «ενιαίον και όπως και η μετάφραση στα ελληνικά, είναι προβληματικά στοιχεία της επανέκδοσης αυτής. 7 Στο ίδιο , σ. 96-103. 8 Αριστοτέλης Βαζούρας, Έθιμα και κράτος εις την Νεωτέραν Ελλάδα , Παπαζήσης, Αθήνα 1974, σ. 132-147.