Αιχμές - Τεύχος #5

Πώς σας είχεφανεί Οκόσμος της Σοφίας την εποχή που είχε πρωτοβγεί; Nicoby : Την εποχή που πρωτοκυκλοφόρησε εί- χαμε μιλήσει πολύ για αυτό το βιβλίο. Ήταν ακουμπισμένο στο τραπέζι του σαλονιού, περ- νούσε από χέρι σε χέρι μέσα στην οικογένεια. Διάβασα τα πρώτα κεφάλαια και μου είχε φανεί πολύ ενδιαφέρον, επειδή δεν καταλάβαινα τίπο- τα από φιλοσοφία, τέλειωνα τότε το σχολείο. Κά- ποια χρόνια αργότερα, απέκτησα το δικό μου αντίτυπο. Mε ενδιέφερε η γραφιστική του Jeffrey Fischer που υπέγραφε τότε το περίφημο εξώφυλ- λο, και κυρίως, ήθελαπολύ να επιστρέψωσε αυτό τοβιβλίο, που αποτελεί μιαπόρτα εισόδου στηφι- λοσοφία, είναι ευκολοδιάβαστο και κατανοητό. Vincent Zabus : Ήμουν στο πρώτο έτος φιλοσο- φίας και λογοτεχνίας, και ήταν ένα βιβλίο για το οποίο μιλούσαμε πολύ, κυκλοφορούσε πολύ ανάμεσα στους φοιτητές, οι καθηγητές μας στο πανεπιστήμιο μας το ανέφεραν κι εκείνοι συ- χνά. Άλλωστε με αυτό το αντίτυπο που είχα αγοράσει τότε δούλεψα και για το κόμικ. Το διά- βασα με ευχαρίστηση, λίγο λίγο, και το απολάμ- βανα κομμάτι κομμάτι. Γιατί ήταν σημαντικό η δική σας Σοφία να ζει το 2022; N : Ο κόσμος της Σοφίας γεφυρώνει τη σκέψη εμ- βληματικών φιλοσόφων με τη Σοφία. Για να έχουν μεγαλύτερο νόημα οι γέφυρες αυτές, θα πρέπει, στο πλαίσιο του εφικτού, η ηρωίδα να τοποθετείται στο ίδιο περικείμενο με τον ανα- γνώστη. Μέσα σε είκοσι πέντε χρόνια η κοινω- νία δεν άλλαξε και λίγο. Για παράδειγμα, τα ζη- τήματα για το κλίμα και το περιβάλλον που τότε δεν ήταν σημαντικά για τη δημόσια συζήτηση τώρα κατέχουν κεντρική θέση. VZ: Για νααφορά το κόμικανθρώπους που ενδια­ φέρονται ‒ή και όχι‒ για τη φιλοσοφία! [γέλια] Είναι σημαντικό να σκεφτόμαστε την Ιστορία της φιλοσοφίας. Επειδή το να κατανοούμε την Ιστορία και την αξία εννοιών όπως η ελευθερία, η δημοκρατία ή το κοινωνικό συμβόλαιο μας επιτρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να σκε- φτούμε την πραγματικότητα, να αποκτήσουμε μια άλλη προοπτική στον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα. Vincent, από την εκπαίδευσή σου στη φιλο­ σοφία και από την ενασχόλησή σου με το θέατρο και τη σκηνοθεσία, τι ήταν αυτόπου σου φάνηκε πιο χρήσιμο για να πιάσεις την ιστορία του Jostein Gaarder; VZ: Η εμπειρία μου ως καθηγητή μου χρησίμευσε πολύ, γιατί αυτόπου έχωσυγκρατήσει απόαυτήν είναι πως οι μαθητές βαριούνται γρήγορα, και επομένως πρέπει να υπάρχει ποικιλία στον τρόπο που τους παραδίδειςτοθέμα. Γιανακρα- τήσω τους αναγνώστες ψά- χνω μια ισορροπία ανάμεσα στη μυθιστορηματική και τη φιλοσοφική διάσταση, και μια εναλλαγή στους οπτικούς μη- χανισμούς. Στη συνέχεια, αξιοποίησα την εμπειρία μου από το θέα- τρο για να βρω καταστάσεις στις οποίες εμπλέκονται οι χαρακτήρες, ώστε να αποφύ- γω να έχω ένα πρόσωπο που εξηγεί και έναάλλοπουακούει. Είχα ανάγκη ένα καθολικό εύρος στην αφήγη- ση, σε όλο το βιβλίο, για να έχουμε όρεξη να μά- θουμε τη συνέχεια. Κι έτσι υπάρχει ένα μυστή- ριο: ποιος στέλνει στη Σοφία αυτά τα γράμματα για τη φιλοσοφία; Εκείνη λύνει σιγά σιγά αυτό τομυστήριο, οδηγώντας μας σε νέες ερωτήσεις… Ήθελα να δημιουργήσω μια δυναμική που να μας οδηγεί, με κάθε κεφάλαιο, στη συνέχιση της ανάγνωσης. Nicoby, πώς κατέληξες στις οπτικές σου ιδέες ώστε ναμεταφράσεις τις έννοιες σε εικόνες; N: Ήμουν τυχερός. Ο Vincent ενεπλάκη σε τερά- στιο βαθμό σε αυτό το κομμάτι της δουλειάς, ενώ εγώ τον άφησα να τα βγάλει πέρα μόνος του με το σενάριο. Το να βρω τα οπτικά μέσα ήταν ταυτόχρονα πρόκληση και ευχαρίστηση. Αποδείχτηκε πως το θέμα προσφερόταν ιδιαίτε- ρα και για μια αφήγηση με μορφή κόμικ. Όταν ο Δημόκριτος εξηγεί τη θεωρία του για έναν κό- σμο που αποτελείται από πλήθος μικροσκοπι- κών στοιχείων, κανένα μέσο δεν ενδείκνυται καλύτερα από το κόμικ για να το απεικονίσει! Ηγοητείατου ΚόσμουτηςΣοφίας σεεικονογρα- φημένημορφήείναιακριβώςαυτό,ότιμπορείςνα χρησιμοποιήσεις τα πλεονεκτήματα του μέσου: γρήγορη αφήγηση, από πολλές οπτικές γωνίες, χιούμορ, διάλογοι που επικαλύπτονται, ελλεί- ψεις. Μας άρεσε πάρα πολύ το παιχνίδι με τους διάφορους κώδικες της εικονογράφησης, προκει- μένου να τους χρησιμοποιήσουμε προς όφελος αυτού που θέλαμε νααφηγηθούμε. Έπρεπε επίσης, ο Vincent και εγώ, να σταθούμε στο ύψος της δουλειάς του Jostein Gaarder, και αυτό μας άγχωνε αρκετά. Να πούμε επί τη ευκαιρία πως τα τελευταία χρόνια, με ιδιαίτερες εκ- δόσεις όπως το LaRevueDessinée , βλέ- πουμε πως τα κόμικ μπορούν να υπο- στηρίξουν τα πάντα, δεν είναι πια πε- ριορισμένα, όπως νομίζαμε κάποτε, σε ένα μόνο είδος αφήγησης ή σε ένα συγκεκριμένο κοινό. Σε αυτή την εκδοχή, τι είναι Gaarder και τι είναι δικό σας; N : Σε ό,τι αφορά εμένα, η συμ- βολή μου ήταν να δώσω μια μορφή, μια εμφάνιση σε όλα τα πρόσωπα. Μοιάζει προφανές έτσι όπως το λέω, μα για ένα μυ- θιστόρημα όπως αυτό όλοι οι αναγνώστες (και είναι πολλοί!) έχουν σχηματίσει μια ιδέα για το πώς μπορεί να μοιάζει η Σο- φία ή ο Αλμπέρτο. Δεν πρέπει να τους απογοητεύσουμε, αλλά να τους οδηγήσουμε στην ανάγνωση της δικής μας εκδοχής του 2022. VZ: Η επικαιροποίηση του βιβλίου είχε ως προϋ- πόθεση την εισαγωγή σύγχρονων θεμάτων, αυτό όμως επηρεάζει τις σχέσεις των προσώ- πων. Αυτάπου συζητά η Σοφίαμε τη μητέρα της, για παράδειγμα, έχουν εξελιχθεί πολύ σε σχέση με το αρχικό κείμενο. Τα θέματα της οικολογίας και του φεμινισμού αντιθέτως ήταν παρόντα σε μεγάλο βαθμό και στον Jostein Gaarder. Είχε φοβερή διαίσθηση γύρω από αυτά, ήταν σημα- ντικά θέματα για τη Σοφία ήδη από το 1991! Το μόνο που έκανα ήταν να τα αναπτύξω περισσό- τερο και να τα φέρω στο σήμερα. Σε ό,τι αφορά τους φιλοσόφους, συμπλήρωσα το μυθιστόρη- μα με άλλες πηγές (άρθρα, podcast, κ.λπ .), για να συνθέσω τη σκέψη, όχι να την παραμορφώ- σω, καθώς η άποψη που έχουμε για κείνους μπο- ρεί επίσης να εξελιχθεί. Παραδείγματος χάριν, δώσαμε περισσότερο χώρο στον Αβερρόη, τον Άραβα φιλόσοφο που ανακάλυψε εκ νέου τον Αριστοτέλη. Ο μεγάλος πλούτος του πρωτότυπου μυθι- στορήματος είναι ο εγκιβωτισμός, καθώς υπάρ- χει ένα μυθιστόρημα μέσα στο μυθιστόρημα. Ήθελα το κόμικ να έχει αυτή την αίσθηση, με προβληματισμούς και σκέψεις, στη γλώσσα του κόμικ όμως, στα κάδρα… ή στα συννεφάκια για παράδειγμα, που είναι διάλογοι που εκφράζουν προφορικό λόγο, όμως τα διαβάζουμε. Ο Nico κι εγώ παίξαμε με αυτές τις συγκεκριμένες αρχές των κόμικ. Και δεν θα μπορούσαμε να το έχουμε κάνει παρά μόνο έτσι, μόνο με τον τρόπο των κόμικ. Θέλω οι ανα- γνώστες να πουν: «Μα κάτι τέτοιο μπορεί να υπάρχει μόνο σε κόμικ, πώς μπορεί ναπροέρχεται απόβιβλίο;» και αυτό να τους ωθήσει να επιστρέψουν στο βιβλίο του Jostein Gaarder για να το εξακριβώσουν.  Η ΓΟΗΤΕΊΑ ΤΟΥ ΚΌΣΜΟΥ ΤΗΣ ΣΟΦΊΑΣ ΣΕ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΈΝΗ ΜΟΡΦΉ ΕΊΝΑΙ ΌΤΙ ΜΠΟΡΕΊΣ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΉΣΕΙΣ ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΉΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΈΣΟΥ: ΓΡΉΓΟΡΗ ΑΦΉΓΗΣΗ, ΑΠΌ ΠΟΛΛΈΣ ΟΠΤΙΚΈΣ ΓΩΝΊΕΣ, ΧΙΟΎΜΟΡ, ΔΙΆΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΕΠΙΚΑΛΎΠΤΟΝΤΑΙ, ΕΛΛΕΊΨΕΙΣ. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΟΦΙ Α Σ ΣΕ GR APHIC NOV EL | 31