Αιχμές - Τεύχος #3

κεύσουμε. Αλλά τα γεγονότα αυτά, μιλώντας για τον πόλεμο και τα «απόνερά του», ήταν τόσο συγκλο- νιστικά, που αντηχούν ακόμη και σήμερα, μέσα από τις ιστορίες των ανθρώπων που τα έζησαν, που εί- ναι γονείς μας, συγγενείς μας, παπ- πούδες μας. Αυτή η μνήμη, το υλικό της, με τα κενά της και τα τραύμα- τά της, μπορεί να γίνει και δικό μας συγγραφικό υλικό. Χρειάζεται όμως μια μετάγγιση με το δικό μας αίμα, ώστε να μην επιστρέφει σαν νεκροζώντανη. Τα μέλη της Λέσχης σας καλύπτουν ένα ευρύ ηλικιακό φάσμα. Ποια είναι η σχέση της νέας γενιάς με την κλασική ελληνική λογοτεχνία της μεταπολεμικής περιόδου και τοαντίστοιχοιστορικόυλικότης; Οι περισσότεροι νέοι αναγνώστες, ακόμα και όταν είναι εντατικοί αναγνώστες, αγνοούν τα σημαντι- κά αυτά έργα της ελληνικής πεζο- γραφίας, τόσο της μεταπολεμικής όσο και της μεταδικτατορικής. Πολ- λοί παθαίνουν δημιουργικό σοκ όταν διαβάζουν το Κιβώτιο , το Δι- πλό βιβλίο του Χατζή ή την Αρχαία σκουριά της Μάρως Δούκα. Δεν γνώριζαν ότι στην Ελλάδα έχει γραφτεί (και συνεχίζει να γράφε- ται) μεγαλόπνοη πεζογραφία. Πε- ρισσότεροι έχουν διαβάσει Βιζυη- νό, Κοσμά Πολίτη ή Καραγάτση, απ’ ό,τι Τσίρκα, Κοτζιά, Φραγκιά κ.λπ . Υπάρχουν λόγοι γι’ αυτό, αλλά δεν είναι της παρούσης. Ας ελπίσουμε ότι τα βιβλία όλων αυ- τών θα βρίσκονται στη διάθεση του αναγνωστικού κοινού και τα επόμενα χρόνια, καθώς και κάποια εξαντλούνται και δεν επανεκδίδο- νται τακτικά ή και καθόλου. Πώς κρίνετε το εκπαιδευτικό μας σύστημα, ειδικότερα μετά τις πρόσφατες αλλαγές, ως προς τη συγκρότηση λογοτεχνικής παιδείας; Είναι εύκολο να ρίχνεις το «ανάθε- μα» στο εκπαιδευτικό σύστημα. Καθρέφτης της κοινωνίας είναι κι αυτό. Το δημόσιο ελληνικό σχο- λείο, πάντως, έχω την αίσθηση ότι παραμένει δύσκαμπτο και καχύ- ποπτο, με μια ιδεολογία που πρε- σβεύει την εξίσωση προς τα κάτω. Το κατατρέχουν φαντάσματα άλ- λων εποχών, κι έχει έναν συνδικα- λισμό που αποπνέει συντηρητι- σμό, που δίνει μάχες χαρακωμά- των, λες κι αυτό που έχει να προα- σπίσει είναι τοκαλύτερο εκπαιδευ- τικό σύστημα στον κόσμο. Όλα δεί- χνουν ότι μάλλον δεν είναι... Με δυο λόγια: πολλαπλά συγγράμμα- τα, ελευθερία επιλογών, ανοιχτά σχολεία με κάθε τίμημα, λιγότερη γραφειοκρατία,αρμοδιότητεςστους διευθυντές και αξιοκρατία στην επιλογή τους, συγγραφείς στασχο- λεία, ανάγνωση ολόκληρων βιβλί- ων (και μυθιστορημάτων) από τους μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου, δη- μιουργία Λεσχών Ανάγνωσης σε κάθε σχολείο. Οργανωμένες συζη- τήσεις, δουλειά σε ομάδες, τα κόμ- ματα και ηπολιτική εκτός σχολείου. Ποια θεωρείτε την επικρατέστερη λογοτεχνική τάση στην Ελλάδα σήμερα; Πόσο επηρεάζει τη λογοτεχνική μας παραγωγή το ελληνικόπολιτικοκοινωνικό γίγνεσθαι; Δεν γνωρίζω. Είναι δουλειά κυρίως των συστηματικών κριτικών λογο- τεχνίας αυτές οι κατηγοριοποιή- σεις και μόνο αν περάσει αρκετός καιρός μπορείς να βγάλεις κάποια συμπεράσματα. Τα τελευταία δυο τρία χρόνια άλλωστε, κυκλοφόρη- σαν δύο σημαντικά έργα που απο- τιμούν την πεζογραφία της Μετα- πολίτευσης μέχρι και τις μέρες μας, του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου και της Ελισάβετ Κοτζιά, ενώ τού- τες τις μέρες κυκλοφόρησε και το αντίστοιχο πόνημα του Δημοσθέ- νη Κούρτοβικ. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι διαβάζω συνέχεια εξαιρετικά πεζογραφικά έργα γραμ- μέναστη γλώσσαμας, πολλάαπό τα οποία παραμένουν υποτιμημένα στη συνείδηση του ευρέως ανα- γνωστικού κοινού. Είναι κρίμα, δεν ξέρω τι πρέπει να κάνουμε για να πείσουμε περισσότερους αναγνώ- στεςναπροσέξουντουΈλληνεςσυγ- γραφείς. Όσο για το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, πιστεύω ακράδαντα ότι η καλή λογοτεχνία συνομιλεί με το μέλλον, όσο και με το παρελθόν ή το παρόν. Δουλειά της δεν είναι να καταγράφει, όσο να αποκαλύπτει και ναοραματίζεται. Στο τελευταίο μυθιστόρημά σας, Στο στήθος μέσα χάλκινη καρδιά , πραγματοποιείτε μια ΑΝ ΚΑΙ Η ΤΗΛΕΔΙΆΣΚΕΨΗ ΕΊΝΑΙ ΜΙΑ ΣΥΝΘΉΚΗ ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΠΙΒΛΉΘΗΚΕ ΑΠΌ ΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΊΑ, ΈΧΕΙ ΚΑΙ ΚΆΠΟΙΑ ΠΡΟΤΕΡΉΜΑΤΑ. ΤΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΌΤΕΡΟ ΕΊΝΑΙ ΌΤΙ ΜΕ ΑΥΤΌΝ ΤΟΝ ΤΡΌΠΟ ΔΌΘΗΚΕ ΚΑΙ ΔΊΝΕΤΑΙ Η ΕΥΚΑΙΡΊΑ ΣΕ ΑΝΘΡΏΠΟΥΣ ΠΟΥ ΖΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΈΡΕΙΑ ΝΑ ΣΥΜΜΕΤΆΣΧΟΥΝ ΣΕ ΠΡΆΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΟΡΓΑΝΏΝΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΟΎΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ Ή ΑΛΛΟΎ. ενδελεχή καταγραφή της ελληνικής πραγματικότητας έχοντας στο κάδρο σας τη διαπάλη φασιστών και αντιφασιστών. Πόσο δύσκολο είναι για έναν λογοτέχνη να αντιμετωπίσει το ιστορικό παρόν; Το αληθινά δύσκολο είναι να συνθέ- σεις ένα καλό λογοτεχνικό έργο, που θα διαβάζεται με ενδιαφέρον και μερικές δεκαετίες αργότερα, άσχετα με το θέμα του ή το κοινωνι- κό του «κάδρο». Ο συγγραφέας, ού- τωςήάλλως, γνωρίζει ότι γιαναέχει βάθος και διάρκεια το έργο του, οφείλει να κάνει ένα βήμα πίσω, να κοιτάζει τον κόσμοχωρίς νατον κρί- νει. Όπως είπα και προηγουμένως: δουλειά του είναι λιγότερο να κατα- γράφει, περισσότερο να αποκαλύ- πτει και να οραματίζεται. Αν κατά- φερα κάτι, ο χρόνος θα δείξει. Παράλληλα πραγματοποιείτε και σεμινάρια δημιουργικής γραφής. Πόσο συνδέεται τελικά μια Λέσχη Ανάγνωσης με ένα τμήμα δημιουργικής γραφής; Μήπως και τα δύο μας κάνουν πρωτίστως καλύτερους αναγνώστες; Έτσι είναι. Άλλωστε, ο καλός συγ- γραφέας είναι πρωτίστως ένας κα- λός αναγνώστης. Πιστεύω πάντως ότι οι Λέσχες Ανάγνωσης, πρωτί- στως, και τα Εργαστήρια Δημιουρ- γικής Γραφής, δευτερευόντως, εί- ναι από τα καλύτερα πράγματα που έχουν συμβεί στην ελληνική κοινωνία τα τελευταία είκοσι χρό- νια. Πολλοί γκρινιάζουν, αλλά οι πιο ένθερμες αναγνωστικές κοινό- τητες τροφοδοτούνται από αυτές τις δύο «δεξαμενές», και είναι άν- θρωποι που αποκτούν σχέση ζωής με το βιβλίο και την ανάγνωση. Διευθύνετε την ηλεκτρονική Πύλη για το βιβλίο Book Press (bookpress.gr ) που σε λίγο καιρό κλείνει αισίως δώδεκα χρόνια επιτυχημένης παρουσίας στον χώρο του βιβλίου. Ποιες ήταν οι δυσκολίες και οι προκλήσεις αυτού του εγχειρήματος και πώς αντιμετωπίστηκαν; Κρίνεται κι αυτό, όπως όλα όσα κά- νουμε, από το αποτέλεσμα. Αν βοη- θάμε στην ανάπτυξη του κριτικού λόγου, στη διάδοση των καλών βι- βλίων, στην αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που αγαπούν την ανάγνωση, τότε κάτι κάνουμε, αφή- νουμε ένα θετικό αποτύπωμα. ΛΕ Σ ΧΕ Σ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ | 19