Αιχμές - Τεύχος #3

Τ ο διαδίκτυο και οι ψηφιακές πλατφόρμες επικοινωνίας αποδεί- χτηκαν τα ισχυρότερα όπλα εν καιρώπανδημίας στην προώθη- ση τουβιβλίου και τηςφιλαναγνωσίας, με τις θεματικές συζητή- σεις, τις παρουσιάσεις βιβλίων και τις συναντήσεις των λεσχών ανάγνωσης να βγαίνουν και εκτός των μεγάλων αστικών κέ- ντρων και να αφορούν πλέον το σύνολο των αναγνωστών της επικράτειας καθώς και των Ελλήνων του εξωτερικού. Έναφαινόμενοπολιτιστικής απο- κέντρωσης ως αντίρροπο της κοινωνικής αποστασιοποίησης. Η λέσχη ανάγνωσης σύγχρονης ελληνικής πεζογραφίας με συντονιστή τον συγγραφέα και διευθυντή της BOOKPRESS Κώστα Κατσουλάρη απο- τελεί μία από τις λέσχες ανάγνωσης των εκδόσεων Μεταίχμιο που συνεχί- ζει δυναμικά στην ψηφιακή εποχή. Συναντήσαμε τον Κώστα Κατσουλάρη και με αφορμή τη λέσχη ανάγνω- σης που συντονίζει συζητήσαμε για τη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή και το μεγάλο κεφάλαιο της μεταπολεμικής ελληνικής πεζογραφίας. Την άγνοια ακόμα και υποψιασμένων αναγνωστών στα γνωστά-άγνωστα αρι- στουργήματα της σύγχρονης ελληνικής πεζογραφίας και το μερίδιο ευθύ- νης που αναλογεί στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, «με μια ιδεολογία που πρεσβεύει την εξίσωση προς τα κάτω». Η καλή λογοτεχνία για τον Κώστα Κατσουλάρη «συνομιλεί με το μέλλον, όσο και με το παρελθόν ή το παρόν. Δουλειά της δεν είναι να καταγράφει, όσο να αποκαλύπτει και να οραματίζεται». Τα περισσότερα βιβλία που έχουν διαβαστεί στη Λέσχη σας διακρίνονται για το έντονο κοινωνικοπολιτικό τους περιεχόμενο. Είναι μια συνειδητή επιλογή ή έχει να κάνει με τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο από την οποία αντλείτε τη βιβλιογραφία σας; Κυρίως το δεύτερο. Το μεταπολε- μικό μυθιστόρημα, ακόμα και όταν κινείται σε αλληγορικούς δρόμους, παραμένει κατεξοχήν κοινωνικο- πολιτικό, αφού προσπαθεί να φέ- ρει στην επιφάνεια τα βαθύτερα τραύματα του Πολέμου, της Κατο- χής, του Εμφυλίου, αλλά και των δεκαετιών του Ψυχρού Πολέμου, που στη χώρα μας ήταν μια ιδιαίτε- ρα οδυνηρή περίοδος που αντί να μας βγάλει σε ξέφωτο μας έριξε στα σκοτάδια της Δικτατορίας. Εί- ναι ωστόσο μια πεζογραφία μεγά- λης πνοής, που δεν περιορίζεται από τις θεματικές της, για αυτό και πολλά μυθιστορήματα εκείνης της περιόδου είναι πλέον κλασικά, όπως γιαπαράδειγμαοι Ακυβέρνη- τες Πολιτείες, Το Κιβώτιο και το έργο του Δημήτρη Χατζή στο σύ- νολό του. Η λογοτεχνία της μεταπολεμικής περιόδου επηρεάζεται δραματικά από τα απόνερα του Εμφυλίου και εν συνεχεία κατατρύχεται από τα φαντάσματά του. Διαθέτει συγγραφικό υλικό ακόμα και σήμερα αυτή η ιστορική περίοδος ή εκτιμάτε ότι σε μεγάλο βαθμό εξαντλήθηκε και πρέπει να προσεγγιστεί με όρους συλλογικού και διαγενεαλογικού τραύματος, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στο Είμαι όσα έχω ξεχάσει του ΗλίαΜαγκλίνη; Σωστά το θέτετε, αυτή είναι και η δική μου γνώμη. Αν θέλουμε να εί- μαστε ειλικρινείς και αληθινοί σε αυτό που κάνουμε, αυτήν την περί- οδο η δική μου γενιά δεν μπορεί να την προσεγγίσει παρά μόνο μέσα από τις ζωντανές σχέσεις, μέσα από την εμπειρία των δικών μας ανθρώπων. Το βιβλίο του Ηλία εί- ναι ένα καλό παράδειγμα. Νομίζω ότι οι ιστορικοί κάνουν εξαιρετικά τη δουλειά τους, δεν υπάρχει λό- γος να προσπαθούμε οι πεζογρά- φοι να τους υποκαταστήσουμε ή, ακόμη χειρότερα, να τους εκλαϊ- Πώς κρίνετε τη μετάβαση από τις συναντήσεις διά ζώσης στις διαδικτυακές; Αν και η τηλεδιάσκεψη είναι μια συνθήκη που μας επιβλήθηκε από την πανδημία, έχει και κάποιαπρο- τερήματα. Το σημαντικότερο είναι ότι με αυτόν τον τρόπο δόθηκε και δίνεται η ευκαιρία σε ανθρώπους που ζουν στην περιφέρεια να συμ- μετάσχουν σε πράγματα που ορ- γανώνονται και πραγματοποιού- νται στην Αθήνα ή αλλού. Ακόμα και άνθρωποι που ζουν στο εξωτε- ρικό μπορούν να συμμετάσχουν σε μια Λέσχη Ανάγνωσης με ανθρώ- πους απ’ όλα τα μέρη της Ελλάδας. Από αυτή την άποψη συνιστά ένα είδος πολιτιστικής αποκέντρωσης και ανάπτυξης δυνατοτήτων. Τα μειονεκτήματα είναι γνωστά σε όλους μας, δεν θα επιμείνω σε αυτά. Νομίζω ότι όταν περάσει η πανδημία θα είμαστε πιο πλούσιοι σε μέσα και δυνατότητες και θα λειτουργούμε πιο «εμπλουτισμέ- να», δίνοντας χώρο και σε ανθρώ- πους που πριν δεν τους σκεφτόμα- σταν ιδιαίτερα. Είναι έτοιμοι αντίστοιχα οι αναγνώστες για το πέρασμα στην ψηφιακή εποχή και ειδικότερα τα e-books; Είναι μια μετάβαση που γίνεται σταδιακά, με πιο αργούς ρυθμούς απ’ ό,τι ευαγγελίζονταν οι γκου- ρού της ψηφιακής ουτοπίας. Το τυ- πωμένο βιβλίο, βέβαια, δεν έπεσε εξ ουρανού, ενσωματώνει κι αυτό μια τεχνολογία, αντιπροσωπεύει μια φάση της ανάπτυξης της αν- θρωπότητας. Προσωπικά, πάντως, η μετατροπή του λογοτεχνικού βι- βλίου από υλικό και αισθητικό αντικείμενο σε «αρχείο» δεν είναι μια εξέλιξη για την οποία θα πανη- γύριζα. Από την άλλη, με αυτά που ζούμε τελευταία, το e-book φα- ντάζει δελεαστικό. ΜΙΑ ΣΥΖΉΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΏΣΤΑ ΚΑΤΣΟΥΛΆΡΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΛΈΣΧΕΣ ΑΝΆΓΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΑΜΟΥ ΟΙ ΛΕΣΧΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ