Αιχμές - Τεύχος #3

14 | ΣΩΤΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ: Το βιβλίο Τα πρώτα διακόσια χρόνια είναι δύσκολα , αν και αναλύει την ιστο- ρία, τις ιστορίες και τη μυθολογία της ελληνικής ταυτότητας από το 1821 αναφέρεται, αναπόφευκτα, στον αρχαιοελληνικό κόσμο. Η ιστορική, ακόμα λιγότερο η εθνι- κή, συνέχεια είναι ωστόσο μια κα- τασκευή: διανύσαμε μακρύ δρόμο από την Ελλάδα του Θουκυδίδη στην Ελλάδα του Αλή Πασά και κα- τόπιν, σιγά σιγά και ίσως απότομα, του homo pasokus. ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ: Κατα- σκευή, μα ούτως ή άλλως και η συ- νείδηση κατασκευή είναι. Εγώ θα έλεγα οικοδόμημα, και κάθε οικο- δόμημα είναι μια κατασκευή. Η συ- νέχεια είναι ένα οικοδόμημα το οποίο μπορεί να στεγάσει τη συλ- λογική μας συνείδηση. Και βέβαια απ’ τον Θουκυδίδη ως τον Αλή Πασά ο Έλληνας δεν είναι ίδιος. Όμως μι- λάει την ίδια γλώσσα, όσο κι αν αυτή έχει αλλάξει όπως κάθε ζω- ντανός οργανισμός και βλέπει την ίδια θάλασσα και το ίδιο τοπίο. Όσο για τον homo pasokus, έχει κι αυτός βαθιές ρίζες. Μάρτυς μου ο Αριστοφάνης. Σ.Τ.: Στέκομαι λίγο περισσότερο στονσχολιασμότουστρατηγούΜα- κρυγιάννη: είναι από τους προγό- νους μου. Το όνομά του ήταν Ιωάν- νηςΤριανταφύλλου:Φωκίδα...Ήταν πολύψηλός, εξού και τοπαρατσού- κλι. Ως «πρόγονος» του μίζερου, μαραζιάρη Νεοέλληνα, το αφήγη- μά του και το ύφος του έχουν σημα- δέψει τη σύγχρονη Ελλάδα· τη σύγ- χρονη αλλά προνεωτερική. Η λε- γόμενη γενιά του ’30 αρεσκόταν σε τέτοιου είδους γραφικότητες: οι ιθαγενείς εντυπωσιάζουν σταθερά. Τ.Θ.: Λυπάμαι που κακοποιώ εννο- είται έναν συγγενή σου. Ζητώ συγ- γνώμη. Αν το ήξερα, θα έγραφα άλλα. Ο Μακρυγιάννης βγήκε από το ημίφως όντως από τον Θεοτοκά και τον Σεφέρη που τον καθαγία- σαν ως τον πιο γνήσιο εκφραστή της λαϊκής ψυχής. Για ποιον λόγο είναι μεγάλη συζήτηση. Γενικά ο ευρωπαϊκός Mεσοπόλεμος έλκεται από το ναΐφ. Το θέμα είναι ότι ειδι- κά στη μεταπολίτευση ενσάρκωσε το ελληνικό λαϊκό πνεύμα. Για να είσαι Έλληνας πρέπει να αισθάνε- σαι αδικημένος, κυνηγημένος και να κοιτάς με καχυποψία τους ξέ- νους. Δεν σου χρειάζονται ταγράμ- ματα που διαφθείρουν την ψυχή. «Μόνον να γράφει τ’ όνομά του και κείνο το ’μαθε μισό» – ύμνος του ΠΑΣΟΚ. Υπήρξε ο ιδεολογικός κα- θοδηγητής του μεταπολιτευτικού σκοταδισμού. Σ.Τ.: Κάνετε συχνά λόγο για τον κίνδυνο της ενδόρρηξης της ελλη- νικής κοινωνίας που μας συνοδεύει και κάποτε κάποτε πραγματώνε- ται. Υπήρξαν περίοδοι κοινωνικής ειρήνης, συμφιλίωσης τάξεων και νοοτροπιών; Πολλοί εντοπίζουν ένα τέτοιο διάλειμμα το 1950-1965, αλλά η αναπαράσταση μου φαίνε- ται εξωραϊσμένη και νοσταλγική. Τ.Θ.: Επειδή δεν είμαι ιστορικός, εκείνο που με ενδιαφέρει περισσό- τερο είναι ότι παρ’ όλα αυτά η κοι- νωνία άντεξε. Παρά τις περιόδους της ενδόρρηξης, με προεξάρχουσα την περίοδο του Εμφυλίου ’46-’49. Ποια είναι τα ψυχικά χαρακτηρι- στικά που εντέλει επικρατούν και διατηρούν τη σύνθεση; Πώς μπο- ρούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους οι ήρωες της Βαβυλωνίας του Βυ- ζάντιουπουμιλάο καθένας τηδική του γλώσσα; Γιατί εντέλει συνεν- νοούνται. Το μόνο που έχω να πω για την περίοδο 1950-1965 είναι ότι, παρά τις πολιτικές συγκρού- σεις, ο εφοπλιστής έτρωγε στην ίδια ταβέρνα με τον οικοδόμο. Σ.Τ.: Είστε αμείλικτος όταν περι- γράφετε την ατμόσφαιρα της Με- ταπολίτευσης. Πράγματι, ενώάνοι- ξε ο δρόμος για συνταγματική και νομική πρόοδο, στο επίπεδο της κουλτούρας μας παρέσυρε ένα κύμα λαϊκότητας και αριστεροσύνης το οποίο δεν έχει υποχωρήσει ακόμα. Και μαζί με αυτό, ένα ιστορικό αφήγημα το οποίο επικράτησε για πάνω από σαράντα χρόνια. Τ.Θ.: Στημεταπολίτευση κυριάρχη- σε η αριστεροφροσύνη. Ακόμα και η δεξιά συμπεριφερόταν με ενοχές απέναντι στην εισαγγελική ρητο- ρεία της αριστεράς. Πιστεύω ότι σημαντικό ρόλο σε αυτό έπαιξαν οι λεγόμενοι διανοούμενοι. Όταν λέγαμε «διανοούμενος» εννοούσα- με «πανεπιστημιακός» – άντε και κάνας κλαψιάρης μυξοροκάς έντε- χνος τραγουδοποιός. Κοινώς οι δι- ανοούμενοι έγιναν δημόσιοι υπάλ- ληλοι, καθότι πανεπιστημιακοί. Ο Τερζάκης, ο Σεφέρης ή ο Θεοτοκάς δεν ήσαν πανεπιστημιακοί. Μιλού- σαν στο όνομα του έργου τους, όχι στο όνομα της θέσης τους. Για να καταλάβουμε τηνυποδούλωσητης διανόησης στην αριστερά θα πρέ- πει να δούμε πώς, μετά την περίφη- μη «αποχουντοποίηση», εκλέγο- νταν οι πανεπιστημιακοί. Άλωσαν το εκπαιδευτικό σύστημα με μόνο στόχο την αναπαραγωγή της ιδεο- λογίας τους. Σ.Τ.: Θίγετε πολλά μείζονα προβλή- ματα των 200 αυτών ετών και άλλα τόσα ήσσονα ή φαινομενικά ήσσο- να. Σανναπρόκειται γιαένασύνολο χρόνιων εκκρεμοτήτων που συναρ- μολογούν τον ελληνικό εξαιρετισμό, έναν εξαιρετισμόαπό τηνανάποδη. Ποια άλλη χώρα στον κόσμο εγκα- ταλείπει στηφθοράτουχρόνουένα αρχαιολογικό μουσείο σαν το δικό μας; Σαν αυτό που θα μπορούσε να είναι δηλαδή; Αναρωτιέμαι. Τ.Θ.: Δεν μας αρέσει η επιτυχία. Για εμάςήρωας είναι οηττημένοςήρω- ας. Το 2004 πήραμε το κύπελλο Ευ- ρώπης στο ποδόσφαιρο και μετά κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να έρ- θουμε στα ίσα μας, κοινώς να χά- νουμε. Εκεί έγκειται ο εξαιρετισμός μας. Αισθανόμαστε εξαιρετικοί για- τί είμαστε ηττημένοι απ’ τον ίδιο μας τον εαυτό. Ψυχολογικά τον Εμ- φύλιοτονκέρδισανοικομμουνιστές επειδή ηττήθηκαν. Προτιμάμε να κλαιγόμαστε για τα Ελγίνεια παρά ναπαράγουμε υπεραξίααπό το υπέ- ρογκο κεφάλαιο που διαθέτουμε. Σ.Τ.: Τα πρώτα διακόσια χρόνια ήταν δύσκολα και πράγματι οι νευ- ρικές κρίσεις δεν έλειψαν και δεν λείπουν ούτε από το παρόν. Τα επόμενα δέκα, είκοσι, εκατό, δια- κόσια; Ποιος είναι ο ορίζοντας; Τ.Θ.: Πιστεύω ότι το στοίχημα στη συνέχεια είναι να βρούμε τρόπους να ξεπεράσουμε το σύνδρομο του ηττημένου. Ο τόπος, παρά τις επί- μονες προσπάθειες που κάναμε για να τον καταστρέψουμε κρατάει την ομορφιά του και τη γοητεία του. Η γλώσσα, μια απ’ τις δύο αρχαιότε- ρες γλώσσες του δυτικού πολιτι- σμού, είναι ακόμη ζωντανή, παρά τις επίμονες προσπάθειες της εκ- παίδευσης να την απονεκρώσει. Ας βρούμε τρόπους για να αγαπήσου- με τον εαυτό μας και τη χώρα μας. Το rebranding αφορά πρώτ’ απ’ όλα εμάς τους ίδιους. Και τέλος, για να καλμάρουν τα νεύρα μας, ας συ- νηθίσουμε στην ιδέα ότι δεν είμα- στε μόνοι στον κόσμο τούτο. Για καλό και για κακό. ΤΑ ΠΡΏΤΑ ΔΙΑΚΌΣΙΑ ΧΡΌΝΙΑ ΕΊΝΑΙ ΔΎΣΚΟΛΑ Η Σώτη Τριανταφύλλου συζητά με τον Τάκη Θεοδωρόπουλο