Προβλήματα στον παράδεισο

50 / ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ νομικών ρυθμίσεων, εκφράζει «την εγγενή δυσκολία να λειτουρ- γήσει το άυλο κεφάλαιο ως κεφάλαιο και ο καπιταλισμός της γνώσης να λειτουργήσει ως καπιταλισμός». 10 Η κρίση σηματο- δοτεί το τέλος του σχεδίου της δεκαετίας του 1990 για τη Νέα Οικονομία, της άποψης ότι ο καπιταλισμός μπορεί να αναζωο- γονηθεί στην ψηφιακή μορφή του, με προγραμματιστές και άλ- λους διανοητικά εργαζομένους να μετατρέπονται σε «δημιουρ- γικούς» καπιταλιστές (το όνειρο που ενσάρκωνε το περιοδικό Wired ). Για αυτό τον λόγο απαιτείται όλο και ισχυρότερη κρατι- κή παρέμβαση προκειμένου να παραμείνει το σύστημα βιώσιμο. Σε αυτό το σημείο δεν θα πρέπει να μας διαφύγει η διπλή ειρω- νεία. Υπάρχει κάποια αλήθεια στον ισχυρισμό ότι ο κρατικός σοσιαλισμός αποσυντέθηκε το 1990 επειδή δεν μπόρεσε να προσαρμοστεί στην ψηφιοποίηση της οικονομικής και κοινωνι- κής ζωής. Ωστόσο, σύμφωνα με την παραδοσιακή μαρξιστική άποψη, σήμερα η αντίφαση ανάμεσα στις παραγωγικές δυνάμεις και τις παραγωγικές σχέσεις υπονομεύει τον ίδιο τον καπιταλι- σμό. (Έτσι, θα πρέπει να αντιλαμβανόμαστε το ελάχιστο εισό- δημα όχι ως διευρυμένη στήριξη των ανέργων, δηλαδή ως ανα- διανεμητικό μέτρο της κοινωνικής ασφάλισης, αλλά ως χρημα- τοοικονομική αναγνώριση του γεγονότος ότι στη βασισμένη στη γνώση οικονομία η βασική πηγή πλούτου είναι η συλλογική παραγωγικότητα της «γενικής νοημοσύνης». 11 )