Σαν σήμερα στην Παγκόσμια Ιστορία

– 41 – καταγωγή και άψογους τρόπους, ταυτόχρονα όμως άρρωστος και τραγικά αναποφάσιστος. Οι Αφγανοί τον ξεγέλασαν με διαβεβαιώ­ σεις για ασφαλές πέρασμα, οπότε κι εκείνος προέβη σε μια αργή υποχώρηση, δίνοντας χρόνο στους αντιπάλους του να ετοιμάσουν την ενέδρα τους. Μόλις έφτασαν στο πέρασμα των συνόρων μεταξύ Καμπούλ και Τζαλαλαμπάντ, οι Βρετανοί δέχτηκαν εκα­ τέρωθεν επίθεση. Ο Ελφινστόουν βυθίστηκε στην κατάθλιψη και καθόταν σιωπηλός, μέχρι να πιαστεί αιχμάλωτος από τους Αφ­ γανούς που προσποιούνταν τους διαμεσολαβητές. Οι Βρετανοί υπέστησαν χιλιάδες απώλειες. Οι επιζήσαντες είτε πέθαναν από το κρύο, είτε αυτοκτόνησαν. Έπειτα από έξι μέρες, η στρατιά είχε αποδεκατιστεί. Μέχρι τη 13η του Γενάρη, η μεγαλύτερη ομάδα που εξακολουθούσε να έχει κάποια συνοχή αποτελούνταν από περίπου εξήντα πέντε βρετανούς αξιωματικούς και άντρες από το 44ο Σύνταγμα Πεζικού. Έδωσαν την τελική τους μάχη στο χωριό Γκάνταμακ. Όταν τους ζήτησαν να παραδο­ θούν, ένας βρετανός λοχίας βρυχήθηκε «Διάβολε, αυτό αποκλείε­ ται!». Όταν τους τέλειωσαν τα πυρομαχικά, συνέχισαν να πολε­ μάνε με ατσάλι και γροθιές, μέχρι που οι Αφγανοί τους κατέβαλαν αριθμητικά. Ένας λοχαγός τυλίχτηκε με το λάβαρο του συντάγ­ ματος και χάρη σε αυτή την αμφίεση τον έπιασαν αιχμάλωτο. Οι υπόλοιποι σφαγιάστηκαν. Την επόμενη μέρα, ένα και μοναδικό άτομο κατάφερε να φτά­ σει στο Τζαλαλαμπάντ – ο στρατιωτικός χειρουργός Γουίλιαμ Μπράιντον. Αργότερα αφέθηκαν ελεύθεροι μερικοί ακόμα αιχ­ μάλωτοι, ενώ λίγοι ινδοί στρατιώτες κατάφεραν να επιβιώσουν της τρομακτικής δοκιμασίας στα βουνά. Η Βρετανική Αυτοκρα­ τορία δεν ήταν άτρωτη.