Ελευθέριος Βενιζέλος: Ο οραματιστής του εφικτού

Η ΚΡΗΤΙΚΉ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΊΑ ΚΑΙ ΤΟ 1909 47 δεν ήταν πολιτική, γι’ αυτό δεν πείραξε ούτε τη δυναστεία, ούτε το πολίτευμα, που τα θεωρούσε ίσως τα μόνα σχετικώς συγχρονισμένα πράγματα στην Ελλάδα. Κατάλαβε ότι η επα- νάσταση για νάχη σημασία πρέπει να θίξη τις βαθειές ρίζες των κοινωνικών συστημάτων, τις ψεύτικες ιστορικές παραδό- σεις και τις προλήψεις του λαού, να είναι δηλαδή ψυχική και πνευματική επανάσταση. Κατάλαβε ότι ο λαός την βαθειά αυτή ψυχική αναβάπτιση, αν και αντίθετη στις ωστατώρα έξεις του, θα την δεχθή σιωπηρώς με γενναία αυταπάρνηση, γιατί βρι- σκότανε στην ψυχολογική εκείνη στιγμή, που ο αμαρτήσας αιστάνεται τον κόρο του κακού και την ανάγκη της μετανοίας και αυτομαστιγώσεως, γυρεύοντας μια απολύτρωση και ηθική κάθαρση. Και έτσι με τολμηρό χέρι και με πίστη στους ψυχο- λογικούς αυτούς νόμους –τους απρόσιτους στους παληούς πολιτικούς– προέβηκε στην εκτέλεση του προγράμματός του. Δοκίμασε να κάνει επισήμως την αστική ψυχική και πνευμα- τική επανάστασή μας, χτυπώντας ανοιχτά κάθε ψευτοαριστο- κρατικό σχολαστικό ιστορικό απομεινάρι και θέτοντας τις ακλόνητες πια βάσεις του αστικού μας ψυχικού και πνευματικού συγχρονισμού. Ό,τι οι δημοτικιστές προετοίμασαν συζητώντας χρόνια και διατυπώνοντας θεωρητικά τα ζητήματα στους στε- νούς κύκλους του “Νουμά”, ό,τι κατόπιν η επανάσταση του Γουδή υποκώφως αιστάνετο χωρίς να μπορέση να το διατυ- πώση, δοκίμασε να το κάνη φανερά και το κωδικοποίησε επι- σήμως ο Βενιζέλος με την τόλμη του χαρακτήρος του και την ευρύτητα και δημιουργικότητα του πνεύματός του». 7 7 Γ. Σκληρός, Τα σύγχρονα προβλήματα του ελληνισμού , Αλεξάνδρεια 1919, σ. 115, 120. Για μια σημερινή αποτίμηση του 1909 βλ. Νίκη Μαρωνί- τη, Το κίνημα στο Γουδί εκατό χρόνια μετά , Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2010.