to δικαιωμα στην τεμπελια
15
Αν στην πολιτισμένη Ευρώπη μας θέλουμε να βρούμε
ένα ίχνος του έμφυτου κάλλους του ανθρώπου, πρέπει να
το αναζητήσουμε σε χώρες όπου οι οικονομικές προκατα-
λήψεις δεν έχουν ακόμη εκριζώσει το μίσος για την εργα-
σία. Η Ισπανία, που δυστυχώς εκφυλίζεται, μπορεί ακόμη
να καμαρώνει ότι έχει λιγότερες φάμπρικες από όσες φυ-
λακές και στρατώνες έχουμε εμείς· ο καλλιτέχνης χαίρε-
ται βλέποντας τον ανυπότακτο Ανδαλουσιάνο, μελαχρινό
σαν τη φλούδα του κάστανου, στητό και λυγερό σαν ατσά-
λινη βέργα· και η καρδιά του ανθρώπου αναριγεί ακούγο-
ντας τον ζητιάνο, μεγαλοπρεπώς τυλιγμένο στην τρύπια
κάπα του, να απευθύνεται σε δούκες της Οσούνα αποκα-
λώντας τους «αμίγκο». Για τον Ισπανό, που το πρωτόγονο
ζώο δεν έχει ακόμη ατροφήσει μέσα του, η εργασία είναι
η χειρότερη δουλεία.
Οι Έλληνες της Κλασικής εποχής έτρεφαν επίσης πε-
ριφρόνηση για την εργασία: μόνο στους δούλους επιτρε-
πόταν να εργάζονται· ο ελεύθερος άνθρωπος επιδιδόταν
μόνο στις σωματικές ασκήσεις και στα πνευματικά γυμνά-
σματα. Και ήταν επίσης η εποχή όπου ο λαός του Αριστο-
τέλη, του Φειδία και του Αριστοφάνη περπατούσε και
ανέπνεε, η εποχή όπου μια χούφτα γενναίοι άντρες συνέ-
